Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълимвазирлиги мирзо улуғбек номидаги

Транспорт 
хизматибозори 
 
Тармоктр
анс-порти
 
Давлаттра
нс-порти
Хусусий сектор транспорти 

---

152 
5. Адилов О Автотранспорт корхоналарида ҳаракат хавфсизлиги хизматини 
такомиллаштириш. Тошкент. ―Наврўз‖. 2015- 122б
6.Прудовский Б.Д., Ухарский В.Б. Управление технической эксплутацией 
автомобилей по нормативным показателям. М. ―Транспорт‖, 1990.- 145 стр. 
VIATIMIN B1 VA B2 LARNING ODAM ORGANIZMIDAGI
ROLI VA AHAMIYATI. 
Urunova M.A., Qoriyeva X.I - Samarqand davlat universiteti
(Tiamin), 1912 yilda K.Funk tomonidan o‘rganilgan bo‘lib, uning nomi 
tiamin grekcha «tion-oltingugurt» atamasidan olingan. Tiamin— ko‘pgina oziq-
ovqat mahsulotlari tarkibiga kiradi. U asosan donning murtagi va qobig‘i 
(kepagi)da bo‘ladi. Tiamin organizmda uglevodlar almashinuvida muhim 
ahamiyatga ega; ovqat uglevodlarga serob bo‘lsa, ularni o‘zlashtirish uchun 
tiamin ko‘proq talab qilinadi. Tiamin bo‘lmasa, polinevrit kasalligi ro‘y beradi. 
Organizmda bu vitamin bo‘lmasa yoki yetishmasa, nerv sistemasining og‘ir 
kasalligi — beri-beri paydo bo‘ladi, shuningdek ichak peristaltikasi susayadi, 
qabziyat, muskullar bo‘shashishi, jismoniy va ruhiy ish qobiliyatining pasayishi 
kuzatiladi. 
Vitamin B1 (tiamin) organizmning oqsil va uglevodorod almashinuvini 
muvozanatga keltiradi. Bu vitamin uglevodlar almashinuvini mo‗tadillashtiradi, 
asab tizimi, hujayralar va oshqozon-ichak trakti faoliyati uchun zarur. Ular odam 
va hayvon organizmlarida tiaminpirofosfatga aylanib, pirouzum kislotasini 
dekarboksillanish reaksiyasining mahsus biokatalizatori vazifasini bajaradi, 
kuchli 
zaharli 
modda-pirouzum 
kislotasini 
yo‘qotib, asab tizimining 
qo‘zg‘alishini me‘yor-lashtiradi. Uning yetishmovchiligi eng avvalo nerv tizimi 
faoliyatining o‘zgarishiga olib keladi, xotiraning susayishi, undan tashqari 
oshqozon-ichak va qon tomirlar tizimining yaxshi faoliyat ko‘rsatmasligiga olib 
keladi. Avitaminoz B1 da beri-beri kasalligi (polinevrit, periferik nerv 
tolalarining yallig‘lanishi) tufayli falajlik kasalligi kuzatiladi. Shu bilan birga, 
suvning almashinuvini buzilishi, yurak-qon tomirlari tizimi funksiyalarining 
buzilishi kuzatiladi. Vitamin B1 yiringli infeksiyalarga qarshi immunitetni ishlab 
chiqaradi, u ayniqsa: husnbuzarlar, teri qichishishi, krapivnicani davolashda 
zarurdir. Aqliy va jismoniy faoliyat bilan ko‗p shug‗ullanuvchilar bu vitaminni 
ko‗proq iste‘mol qilishi kerak. Soch ko‗p to‗kilishi va oqarishi shu vitamin 
yetishmasligidan dalolat beradi. 
Vitamin B1 — dag‘al maydalangan undan tayyorlangan nonlar, yormalar 
(grechka, suli, so‘k), no‘xat, fasol‘, soya, pivo drojjilari, jigar, mol go‘shtlarida 
bo‘ladi.
Vitamin B2 (riboflavin) — hujayralar almashinuvi jarayonini va terining 
yuza qatlamidvgi jarayonda muvozanatga keltiruvchi vazifani bajaradi, undan 
tashqari nafas olish jarayonida ham ishtirok etadi. Riboflavin— o‘sish jarayonida 
qatnashadi va o‘stiruvchi omillarga kiradi. Oqsil, yog‘ va uglevodlar 
almashinuvida ishtirok etadi. Markaziy nerv sistemasi holatini rostlaydi, ko‘z 
gavharidagi moddalar almashinuviga ta‘sir etadi, yorug‘likni sezish va rang 
ajratishga yordam beradi. Bu vitamin yetishmasa, yuzingizda husnbuzar paydo 
bo‗ladi. Riboflavin organizmga oziq-ovqat bilan kiradi, ovqatda riboflavin 

---

153 
yetishmasa og‘iz burchagi, lab yoriladi, soch to‘kiladi, kon‘yunktivit va blefarit 
kuzatiladi, shilliq qatlamlarning yallig‘lanishiga, sochlarning to‘kilishiga, bosh 
aylanishiga olib kelishi mumkin. Ushbu vitaminning uzoq vaqt davomida 
etishmovchiligida teri silliqlikni yo‘qotib, qari teri ko‘rinishini egallay boshlaydi. 
Avitaminoz B2 da o‘sishningto‘xtashi, sochni tushishi, shillik qobiqlar (ayniqsa, 
og‘iz burchaklari)ni zararlanishi, ishchanlik qobiliyatini pasayishi, gemoglobin 
sinteziningbuzilishi holatlari kuzatiladi. Bitamin B2 - sut va sut mahsulotlari, 
baliq, tuxum, jigar, yormalar (grechka va suli yormalari) va nondir. B2 
vitaminining bir sutkadagi talabi - 2-5 mg.ni tashkil qiladi.