Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги

 
ОБМ + (ПМ*10) 
ШОБ = ---------------------- 
2 
 
Бу ерда, ШОБ – 1 га. ерга тўғри келган шартли озуқа протейин бирлиги 
ёки уларда бўлган 1 ц. озуқа; 
ОБМ – 1 га. ердан олинган озуқа бирлиги миқдори ёки 1 ц. ем; 
ПМ – 1 га.ердан олинган протейин миқдори ёки 1 ц. Ем; 
10 ва 2 – ҳисоблаш коэфициентлари. 
Озуқа бирлиги ва протейиннинг 1 кг. сули ҳисобида нисбати. 
1 об = 1 кг сули 
Ем-хашак экинлари ва емларни баҳолашда эталон сифатида қабул 
қилинган. 
1 центнер озуқа бирлиги таннархини топиш учун емлар таннархини 
улардаги шу озуқа бирлиги миқдорига бўлиш керак. Ем-хашак 
экинларининг 
иқтисодий 
самарадорлиги 
бундан 
ташқари 
коэффициентлар йиғиндиси билан аниқланади. Бунинг учун йиллик 
ҳисоботдан бир қатор йиллардаги ем-хашак экинларининг ўртача 
ҳосилдорлиги олинади.Кейин бу ҳосилдорлик ем-хашак жадвали 
ёрдамида ўзлаштириладиган протейинни ҳисобга олган ҳолда озуқа 
бирлигига айлантирилади ва шу бўйича 1 га.дан, 1 к/с.га ва 1 сўмлик 
ишлаб чиқариш харажатларига тўғри келадиган шартли ем протейни 
бирлиги аниқланади. 
Демак, коэффициент қанча юқори бўлса, ем-хашак экинларининг 
самарадорлиги шунча юқори бўлади.Турли хил ем-хашаклардан 
фойдаланиш самарадорлиги сарф қилинган ем-хашакнинг техник ва 
иқтисодий тўловлари кўрсаткичларида изоҳланади. 
Озуқанинг техник қайтими даражаси (ТҚД), сарф қилинган озуқа 
бирлигига натура шаклида тўғри келган чорвачилик маҳсулотини 
ифодалайди 
ЯМҚ 
ТҚД = ------- 
ОБ 

---

320 
Озуқанинг иқтисодий қайтариш даражаси эса, ем-хашак қиймати 
бирлигига тўғри келган чорвачилик ялпи маҳсулотининг қийматини 
ифодалайди. 
ЯМҚ 
ИҚД = -------- 
ОБ 
Ем-хашак ишлаб чиқариш иқтисодий самарадорлигига таъсир этувчи 
омилларни аниқлаш, уларнинг ўртасидаги алоқаларни омилли таҳлил 
ёрдамида ўрнатиш мумкин. 
Шу мақсадда бир қанча гурух омиллар ажратилади: