Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги

3.Узумчиликнинг иқтисодий самарадорлигини ошириш 
имкониятлари 
 
Кўпчилик ихтисослашган хўжаликларда сотилган узумнинг рентабеллик 
даражаси 2010 йилда бозор иқтисодиёти қонунлари талаблари даражасида 
ташкил топган. Бу кўрсаткич асосан кўтара ва чакана баҳоларнинг 
нисбатан ошиши ҳисобига эришилган. Ҳосилорлиги паст корхоналарда 1 

---

314 
ц. узумнинг таннархи йилдан йилга кўтарилиши кузатилмоқда. Бундай 
ҳолат асосан, тармоқда меҳнат унумдорлигининг пастлиги, зараркунанда 
ва касалликларга қарши кураш харажатларининг кўпайиши билан боғлиқ 
ва ҳ.к. 
Сифатлироқ ва сердаромад хўраки, кишмиш ва шаропбоп узум 
навларини кўпроқ ишлаб чиқариш мақсадида қуйидаги реал 
имкониятлардан тўлароқ фойдаланиш зарур:
1.Юқори ҳосилли, касалликларга чидамли хўраки навлардан: 
Даройи, Оқ халили, Оқ ҳусайни, Гўзал қора, Нимранг, Пушти тойифи; 
Майизбоп навлардан Қора кишмиш, Зарафшон кишмиш, Оқ кишмиш; 
Винобоп навлардан Ркацители, Баяни Ширми, Кулъжинский, Мускат 
ВИР ва бошқаларни ривожлантириш;
Мустақиллик йилларида (2010-2014 йилларда) Ўзбекистонда 
узумнинг қуйидаги навлари яратилди ва районлаштирилган: 
нилуфар .328.UZ.2013 й., олтиндай. 7.UZ.2013 й., ранний Шредера. 7. 
UZ. 2010 й., рангдор.7. UZ. 2012 й., хусейни мускатный.23. UZ. 
2014 й., 
қулупнайнинг Ўзбекистон гўзали. 7. UZ. 2014 й., Олтинсимон 
қарағат ирода. 7. UZ. 2012 й., рухшона.7. UZ. 2014 й. каби навлари. 
2.Серҳосил ва касалланмаган навлардан кузда қаламчалар тайёрлаш ва 
интенсив ривожлантиришни ташкил этиш; 
3.Токларни симбағазларда ва воиш шаклларида ўстириш ; 
4.Ҳосиллилик даражасини ҳисобга олиб 4-6 марта, шағалли ерларда 8-
10 марта, сизот сувлари юза ерларда 2-3 марта суғоришни белгиланган 
муддатларда 
суғориш, 
самарали 
томчилаб 
суғориш 
усулидан 
фойдаланиш; 
5.Тез ўсувчи ва кўп баргли токларни хомток қилиш; 
6.Ҳосил берувчи новдаларни совуққа олдирмаслик учун ўз вақтида 
кўмиш ва очишни ташкил этиш; 
7.Гиббериллиндан фойдаланиш; 
8.Токзорларда кўп учрайдиган ондиум ва антрахноз касалликларига 
қарши асосан олтингугуртли препаратлардан кенг фойдаланиш; 
9.Чириган гўнг ва белгиланган меъёрларда ва муддатларда минерал 
ўғитлардан фойдаланиш; 
10.Маҳсулотларни эркин ва шартномали мавсумий баҳоларда сотиш, 
уларнинг нобуд бўлишини кескин камайтириш ва х.к.