Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Ўзбекистон Республикаси транспорт вазирлиги Тошкент давлат транспорт университети

Автоматик назорат. Автоматик назорат тизими (АНТ) – объект ҳолатини ва/ёки ташқи шароитни аниқлаш мақсадида ахборотларни йиғиш ва қайта ишлашни таъминловчи қурилмалар мажмуи. Бундай тизимлардан фойдаланиш автомобилни автоматлаштиришнинг асосий ташкил этувчиси ҳисобланади.
Ечиладиган вазифалар хусусияти бўйича автоматлаштирилган бошқарув тизимлари учта ихтисослашувга эга.
Реал автомат назорат тизими кўп ҳолларда ушбу тоифадаги бир нечта назорат вазифаларни ҳал қилишни таъминлайди.


1.2. Автомобил автоматлаштириш объекти сифатида
Автомобил тарихи 1885 йилдан бошланади деб қабул қилинган. Немис олими Даймлер илк бор ички ёнув двигателини ғилдиракли аравага ўрнатиб ҳаракатлантиришга эришган. Шу санадан бошлаб автомобил бугунги кунгача ўзининг белгиланган, асосан, ташиш вазифасини бажариб келаяпти. Юк ва пассажир ташиш вазифаларидан ташқари, тезкорлиги катталиги, мобиллиги ва мўлжалланган манзилга етиб бориш имкони борлиги, хаттоки, махсус йўл танламайдиган ўтағонлик хусусиятга эга бўла олиши учун махсус транспорт (медисина-тез ёрдам, ўт ўчириш, ички тартиб сақлаш органлари хизмати, харбий мудофаа хизмати вазифалари, турли технологик вазифа хизмати учун) сифатида қўллашниши кенг тус олди. Шу билан бир қаторда, автомобил имкониятлари чегарасини изланиш тадқиқотлари спорт автомобилларни турларини яратди. Автомобилнинг қуввати ортди, тезлиги ошди, шаҳарларда сони кўпайиб бориши билан атроф муҳитга шовқини, ҳавони ифлослантириш билан зарари ҳам кўпайди. Автомобил ҳаракат хавфсизлигига бўладиган талаблар ҳайдовчининг малакасига, хулкига бўладиган талабларни кескинлаштирди. Ёқилғи сарфи тежамкорлиги, атроф муҳитга зарарини камайтириш, автомобилнинг бозордаги рақобатни кескинлиги талаблари автомобил конструкциясининг такомиллашининг жадаллашишига сабаб бўлди. Яъни, жамият тарақиёти барча соҳаларга каби автомобилларга қўядиган талаблари ошиб борган сари автомобилнинг конструкцияси ҳам такомиллашди.
Юқорида қайд қилинганидек, автомобилга давлат белгилайдиган талаблар, бозордаги истеъмолчилар талаблари ҳамда ишлаб чиқарувчининг талаблари автомобил конструкциясига автомат бошқарув тизимларини кенг жорий қилишни тақазо қилди. Қуйида шу уч тарафнинг конструкцияга бўладиган асосий талаблари келтирилган: