Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш

Маҳаллий ҳаво олиб келувчи вентиляция системаларини (ҳаво душлари) ўрганиш ва 
уларни самарадорлигига баҳо бериш.
Маҳаллий ҳаво олиб келувчи вентиляция системаларини (ҳаво душлари) иш 
жойларида ишловчиларга инфрақизил нурлари таъсирини камайтириш мақсадларида ташкил 
этилади. Шу сабабли ҳаво душларидан чиқаѐтган инфрақизил нурлар миқдорига қараб ҳаво 
маълум ҳароратга ва тезликка эга бўлиши керак.
Механик вентиляцияни унумдорлигини аниқлаш. 
Вентиляцияни унумдорлиги, маълум вақт ичида олиб келувчи ѐки олиб кетувчи ҳаво 
миқдорига (м
3
/соат) билан белгиланади. Ҳар бир вентиляция мосламасининг қандай 
унумдорлик билан ишлаши кераклиги унинг техник паспорти (лойиҳасида) келтирилган 
бўлади. 
Вентиляцияни мосламалари унумдорлигини аниқлаш ва баҳолаш услублари талабалар 
мустақил равишда ўзлаштирадилар. 
Вентиляцияни таъсирида хоналардаги ҳаво мувозанати вентиляция ѐрдамида хонага 
умумий киритилган ҳаво миқдорининг чиқарилган ҳаво миқдорига (м
3
/соат) нисбати билан 

---

323 
белгиланади. Бу нисбат бирга тенг ѐки катта, кичик бўлиши мумкин. Агар хонага кираѐтган 
ҳаво чиқаѐтган ҳавога тенг бўлса бу бирга тенг бўлади. Агар хонага кираѐтган ҳаво 
чиқаѐтган ҳаводан кўп бўлса бунда хонада мусбат ҳаво босими вужудга келади. Бунинг 
натижасида хонадаги ифлосланган ҳаво ва зарарли газлар қўшни хоналарга тарқалади. Агар 
кирадиган ҳаводан чиқадиган ҳаво миқдори кўп бўладиган бўлса хонада манфий босим 
вужудга келади. Бунинг натижасида хонадаги ифлосланган ҳаво ва зарарли газлар қўшни 
хоналарга тарқалади. Агар кирадиган ҳаводан чиқадиган ҳаво миқдори кўп бўладиган бўлса 
хонада манфий босим вужудга келади ва натижада ойна ва тирқишлардан ташқаридаги чанг, 
зарарли газлар, парлар кириши мумкин. қиш вақтлари ташқаридан хонага ҳаво кириши 
оқибатида елвизак вужудга келади ва натижада хона ҳарорати кескин пасайиб кетиши 
мумкин. Юқорида келтирилган маълумотларга асосан иш хоналарда гигиеник нуқтаи 
назардан кираѐтган ҳаво миқдорлари нисбати 1 тенг бўлиши мақсадга мувофиқ ҳисобланади. 
Ишлаб чиқариш хоналари ҳавоси кимѐвий таркибига салбий таъсир этувчи омиллар 
бўлмаган ҳолда бошқа қўшни цехларда ифлосланган ҳавонинг киришини олдини олиш 
мақсадида бу нисбат 1,1-1,2 кўрсаткичларига тенг бўлиши мумкин. 
Ишловчиларнинг иш шароитларида ўзларини қандай ҳис қилишини сўраш йўли билан 
аниқлаш лозим бўлса, организмдаги физиологик ўзгаришларни ўрганиш.