Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон давлат жаҳон тиллари

биринчидан
, тил ва тафаккур ўртасидаги ўзаро муносабатнинг асосий 
масала бўлиб қолиши ва унинг марказида тил асосий ўринни эгаллаб 
туришини, 
иккинчидан
, тил ва мантиқнинг ўзаро муносабати янгидан 
долзарб муаммога айланишини кўрсатмоқда (Степанов 1973, 62). 
Маълумки, тил билан тафаккурнинг узвий алоқаси тилнинг моҳиятини 
аниқлашга ёрдам беради ва имкон борича уни мантиққа яқинлаштиради. Шу 
боис мантиқ билан тил орасидаги узвий семантик муносабатда намоён 
бўладиган модаллик категориясини илмий талқиқ қилиш ҳозирги кунда ўз 
ечимини кутаётган муаммолардан саналади.
Шуни алоҳида таъкидлаш лозимки, тил ижтимоий ҳодисадир, шу 
сабабли тилдаги муаммолар фақат «соф лингвистика» доирасида тадқиқ 
қилинса, тилнинг барча мавжуд ички ва ташқи хусусиятларини тўлақонли 
очиб бериш мумкин бўлмайди. Демак, ҳозирги кунда психолингвистика, 
социолингвистика, 
менталингвистика, 
когнитив 
лингвистика 
каби 
фанларнинг илдам қадамлар билан ривожланиб бораётгани эътиборга олинса, 
ҳозирги тадқиқотлар тил тизимининг қандайлигини, у қандай элементлардан 
ташкил топган, унинг структураси нималардан иборат деган масалалар билан 
эмас, балки 
тил қандай яшаяпти
, у қандай муҳим 
ижтимоий, руҳий, миллий, 
мантиқий
вазифаларни бажариб келмоқда каби масалаларни ўрганиш вақти 
етиб келди. Шу нуқтаи назардан ҳам мазкур диссертацион тадқиқот мавзуси 
ўта долзарбдир. 
Тилшуносликда 
модаллик
деганда,
одатда, 
«сўзловчининг 

---

5 
ифодаланаётган фикрга муносабатини билдирувчи грамматик-семантик 
категория ёки сўзловчининг гап мазмунига бўлган муносабати тушунилади». 
Тилшунос Н.+. Турниёзовнинг фикрича, «гап унсурларининг модаллик 
белгиси бир томондан сўзловчи шахс руҳияти билан боғлиқ бўлса, иккинчи 
томондан уларнинг англатадиган маънолари билан ҳам узвий алоқадордир»( 
Турниёзов 2005, 22). И.К. Мирзаевнинг таъкидлашича эса, «модаллик 
фикрнинг воқеликка бўлган муносабатларининг турли хил кўринишларини, 
шунингдек, 
билдирилаётган 
нарсаларнинг 
субъектив 
тарзда 
таснифланишининг турлича кўринишларини ифодаловчи функционал-
семантик категориядир»( Мирзаев 2004, 38).