Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкeнт тиббиёт акадeмияси

Универсал, гипермеёрлар
1. Шахсий эркинлик.
2. Жисмоний хавфсизлик.
3. Сиёсатда иштирок этиш.
4. Хабардорликка асосланган розилик.
5. Мулкка эгалик қилиш.
6. Инсоний ҳақ- ҳуқуқлар.
7. Ҳар бир инсоннинг тенг қадр -қимматлиги.

Глобал, макросотсиал шартнома
1. Хулқ-атвор эркинлиги .
2. Инсоний ҳақ-ҳуқуқлар эркинлиги
3. Гипермеёрлага мослашиш.
4. Устивор қонун-қоидалар.

Микро -ижтимоий шартнома жамият ичида таъсир этади. Шахсий меёрлар масалан:
1. Музокара олиб бораётганда ёлғон гапирманг.
2. Барча шартномаларга риоя қилинг.
3. Ишчиларни ёллашда беринг маҳаллий аҳолини афзал кўриш.
4. Шартномалар тузаётганда, беринг
маҳаллий этказиб берувчилар учун афзаллик.
5. Ишчиларнинг хавфсизлигини таъминлаш.


ХУЛҚ-АТВОР СТАНДАРТЛАРИ: ТEЛEОЛОГИК ТАМОЙИЛЛАР.
Телеологик ("теле" - мақсад) (оқибатли (натижали - кетма -кет)) тамойиллари қарорларнинг оқибатлари ёки натижаларига қаратилган. Қарор унинг оқибатларидан келиб чиқиб, ахлоқий ёки ахлоқсиз деб ҳисобланади. Натижаларни қарор қабул қилувчи, компания, маҳаллий ҳамжамият, дунё ва бошқалар нуқтаи назаридан ўлчаш мумкин. Олинган натижаларга ким эришганига қараб, баҳо сезиларли даражада фарқ қилади.
Худбинлик
(Ахлоқий) худбинлик стандарти шахсий ва ҳар бир шахс ўзи томонидан шаклланиши мумкин яъни ҳар бир киши ўз манфаатлари асосида ҳаракат қилиши ва тартибга солиш тўғрисидаги баёни. Одатда, худбинлик тамойиллари алоҳида ташкилотга ва жамоага қизиқиши билан белгиланган. Бироқ, худбинликнинг тушунчаси ташкилот ёки маҳаллий жамоалар манфаатларига кура илова қилинади. Мисол учун, чет элда ишлаб чиқаришни амалга ошириш тўғрисидаги қарори алоҳида фирмаларда қизиқиш уйготиши мумкин. Шу билан бир вақтда маҳаллий ишчилар ва хорижда ишлаб чиқариш харажатлари ахбороти ҳақида етказиб берувчилар билан музокаралар олиб бориш, мавжуд мажмуада ишлаб чиқаришни давом эттиришгина эмас, аксинча, маҳаллий ҳамжамият қизиқишлари ва манфаатлари асосида амалга оширилиши мақсадга мувофиқдир.
Худбинларча қабул қилинган қарор эчими мақсади қандай бўлишидан қатъий назар, бу қарор бошқа томонлар ва жисмоний шахслар учун бўлиши мумкин бўлган оқибатларни олиб келади. Бу қарор, албатта кимгадир зарар келтириши мумкин дегани эмас. Бу қарор кимгадир? Қайсидир фирмага? Ёки ,барча давлатларга фойдали бўлиши мумкин. Лекин бошқаларга фойда келтирувчи бу қарор, қарорни қабул қилган шахсларни қизиқтирмаслиги мумкин.
Шахсий қизиқиш қисқа ёки узоқ муддатда кўриш мумкин. Узоқ муддатли шахсий фаолиятнинг узоқ муддатли шахсий манфаатлари, тўғридан-тўғри ва билвосита оқибатлари билан, муҳим шерикларга ҳал этишнинг таъсири ҳам ҳисобга олинади ва улардан кутилаётган жавоби ҳам режалаштирилади. Масалан, ишчиларни айрим имтиёзлардан ноҳақ маҳрум қилиб, қисқа муддатли даромадни кўпайтирадиган қарор, шубҳасиз, ишчиларнинг руҳиятига ва уларнинг садоқатига путур этказади, пировардида, бу қарорнинг харажатлари олинган дастлабки имтиёзлардан ошиб кетади. Бундай ҳолда, фақат қисқа муддатли истиқболни ҳисобга олган ҳолда, қарор қабул қилинади ва узоқ муддатли худбинлик сизни бу қарорни рад этишга мажбур қилади, чунки башоратга кўра, харажатлар фойдадан устун бўлади.
Фритсше фикрича, худбинлик Адам Смит (1723-1790) фалсафасини акс эттиради, унга кўра бу бозорни тақсимлаш механизмининг самарадорлигини таъминлайдиган худбинликдир, ҳар бир киши доимий равишда энг фойдали капитал сармоясини топишга ҳаракат қилади.
У жамият манфаатини эмас, ўз манфаатини назарда тутади. Аммо у ўз манфаатини ҳисобга олганда, бу табиий равишда ёки аниқроғи, муқаррар равишда жамият учун энг фойдали касбни афзал кўришига олиб келади.
Моҳиятига кўра, Смит фикрича инсон узоқ муддатли худбин манфаатларини кўзлаганида, жамият манфаатларига яхшироқ хизмат қилади. Шу билан бирга, Адам Смит "кўринмас қўл" нинг тўғри ишлаши учун зарур бўлган баъзи қоидаларга қатъий риоя қилишни талаб қилди. Бу кўпинча эркин бозорларнинг мутаассиб тарафдорлари томонидан унутилади. Савдо ва ишлаб чиқариш камдан -кам ҳолларда, узоқ вақт давомида, адолатни тўғри амалга оширмайдиган, аҳоли ўз мулкига эгалик қилишда ўзларини хавфсиз ҳис қилмайдиган, шартномалар кучини қонун томонидан қўллаб -қувватланмайдиган давлатда ривожланиши мумкин.