253
“Turizm” va uni o’qitish uslubiyati fani alohida o’rin tutadi.
Chunki turizm fani
jarayonida o’rganilgan ilmiy, nazariy ma’lumotlar va amaliy ko’nikmalar yosh
mutaxassis talaba yoshlarni har tomonlama tabiatga mehrruhida tarbiyalashda
muhim ahamiyat kasb etadi.
Ekologik sayohat, salomatlikni saqlash yo’lida sayohatga chiqish, havo
almashtirish tadbirlaridan ko’ra, ko’proq , iqtisodiy foyda olish masalalarini ilgari
surgan va targ’ibot qilgan. Bunday adabtiyotlarni o’rgangan odamda, tabiatga
sayohat qilib, vaqtni mazmunli o’tkazish,jismoniy kamolatga intilish,Vatan
sarhadlarini sezish va uning go’zalligini his qilishdan ko’ra, ko’proq iqtisodiy
foyda olish maqsadida sayohat ishlarini tashkil etish bilan bog’liq ta’surotlarni
hosil qiladi. Shunday bo’lsada ekologik sayohatchilarda iqtisodiy intilishlar
negiziga asoslangan yuksak ma’naviy boylik va vatanparvarlikni targ’ibot
qilish
muhimdir.
Butunjahon turistik tashkiloti quyidagi vazifalarni bajarishni asosiy maqsad
qilib qo’ygan:
- muhofaza qilinadigan hududga yaqin bo’lgan qishloq tumanlari aholisining
turmush darajasini oshirish;
- tabiatni bilish va unga ehtiyotkorona, tejab, munosabatda bo’lishni,
mahalliy xalq madaniyatiga, biologik va madaniy xilma-xillikka ijobiy
munosabatni rag’batlantirish.
Bunday xalqaro ahamiyatga ega bo’lgan vazifalarni respublikamiz hududida
ham amalga oshirish hozirgi avlodlarni kelajak avlodlarga sof tabiat manzaralari va
boyliklarini meros qilib qoldirishda, Ona yer hayotining manguligini ta’minlashda
muhim ahamiyatga egadir.
Ekologik sayohatlar jismoniy madaniyatning o’ziga xos vositalaridan biri
bo’lib, u yoshlarni tabiatga mehr-muhabbat ruhida tarbiyalashdan tashqari , ularni
mehnatsevar va vatanparvar, rostgo’ylik, sadoqat, o’zaro ishonch,
tabiatga mehr-
muhabbat ruhida tarbiyalashga ham katta yordam beradi. Shuningdek, ekologik
sayohatlar jarayonida o’quvchilarda mardlik, jasurlik, chidamlilik, kuchlilik,
keskin vaziyatlarda zarur qarorga kelish kabi ruhiy va jismoniy sifatlarni ham
tarbiyalash imkoniyati juda keng. Respublikamizda hali yaxshi o’rganilmagan,
inson oyog’i yetmagan joylar juda ko’p. Turistik sayohatlar va ularni tashkil
qilish, o’tkazish bo’yicha respublikamizda katta tajriba to’plangan. Bugungi kunda
bu tajribalarni
yanada rivojlantirish, uni zamonaviy darajaga ko’tarish zaruriyati
tug’ildi.O’zbekiston Respublikasining “Jismoniy tarbiya va sport to’g’risida” gi
2015 yil yangi qonunida (12–modda) belgilanganidek, “Sanatoriy-kurort
muassasalarida, dam olish uylari va turistik markazlarda jismoniy tarbiya-
sog’lomlashtirish ishlari” muhim ahamiyatga ega bo’lgan tadbirlardan biridir. Shu
sababdan “Barcha sanatoriy–kurort muassasalarida, dam olish uylari va turistik
markazlarda jismoniy tarbiya moddiy bazasi hamda yakka tartibda va guruh bo’lib
o’tkaziladigan jismoniy tarbiya-sog’lomlashtirish mashg’ulotlari uchun shart-
sharoit yaratiladi”, - deb alohida ta’kidlangan. Buning boisi shundaki,tabiat
qo`yniga ekologik sayohatlar sog’lomlashtiruvchi jismoniy
tarbiya vositalarining
muhim tarkibiy qismidir.
E’tirof etish lozimki, jahondagi juda ko’p mamlakatlarda turizmning bu
shakllari bilan bir qatorda havaskorlik turizmi (piyoda yurish, toqqa chiqish,
254
transportlarda yurish, daryo, ko’llar va hakozolarda sayr qilish) ham asosiy
hisoblanadi. O’zbekistonda havaskorlik sayohatning shakllanishi va uning
rivojlanishida kasaba uyushmalari tashkilotlari g’amxo’rlik qilib kelganligi
yuqorida bayon etildi. Keyingi davrda havaskorlik turizmi shaklan va mazmunan
o’z kuchini qisman pasaytirdi. Buning obyektiv va sub’ektiv sabablari bor, albatta.
Ya’ni moddiy ta’minot,
transport, jihozlar, xavfsizlikni saqlash, tashkiliy va
xo’jalik ishlari hamda boshqa ko’p muammolar vujudga keldi. Shunga qaramasdan
aholining salomatligini yaxshilash, talaba-yoshlarning jismoniy kamolotini
o’zgartirish yo’lida sayohatning o’rni va mohiyati yo’qolgan emas. Bular axoli
davlat , jamoat tashkilotlari tomonidan e’tirof etilmoqda. Bunday ijtimoiy-madaniy
va tarbiyaviy jarayonlarni amalga oshirish maqsadida “Alpomish” va “Barchinoy”
maxsus testlari majmuyi ishlab chiqilib, u 2000 y. 1
martdan boshlab amalga
oshirib kelinmoqda. E’tiborli tomoni shundaki, bu majmuyida barcha yoshdagi (6
yoshdan 60 yoshgacha) kishilar uchun mo’ljallangan sinov me’yorlar tarkibida
sayr-sayohatlar (piyoda yurish) o’rin egallagan. Ularni namuna qilib ko’rsatish
maqsadga muvofiqdir:
Salomatlik maxsus testlardagi sayohat talablar va sinov me’yorlari
shug’ullanuvchi yoki qatnashchilarning yoshi, jismoniy tayyorgarligi, jinsi hamda
sayohatlarga qiziqishlarini e’tiborga oladi. O’z navbatida ularning jismoniy
jihatdan rivojlanishi, salomatlikni yaxshilash, chiniqish kabi sifatlar hamda o’zaro
hamkorlik, do’stlik, o’lkani o’rganish
bilan Vatanga mehr-muhabbat, sadoqat,
ekologik muhitni saqlashga ko’maklashadigan nazariy bilim hamda amaliy
ko’nikmalarni
yanada
mustahkamlash,
ularni
boyitish
fazilatlari
ham
mujassamlashtirilgan
.
Ekologik sayohat Respublikamiz aholisining ijtimoiy-iqtisodiy, ma’naviy-
ma’rifiy salohiyatini yanada mustahkamlashga ma’lum darajada o’z hissasini
qo’shmoqda. Bu yo’lda Respublikamiz Prezidenti va hukumati tomonidan olib
borilayotgan turli–tuman tadbirlar, bevosita g’amxo’rliklar muhim ahamiyat kasb
etmoqda.Bular aholining salomatligini yaxshilash,
talaba-yoshlarning jismoniy
barkamolligini tarbiyalashda ekologik sayohat o’z mavqyei va maqomiga
erishmoqda. Bu jihatlar “Alpomish” va “Barchinoy” maxsus testlari majmuyida
o’z ifodasini topganligi muhim ahamiyatga egadir. Hulosa qilib aytkanimizda
respublikamizning mustaqilligi tufayli va shaharlarning bugungi jamoli keskin
ravishda o’zgarib borishi tufayli aholi o’z sayrlarini yurtimiz hududlarida
o’tkazmoqda.
O’zbekistonning geografik jihatdan joylashishi va iqlim sharoiti
sayohatlarning deyarli barcha turlari uchun qulaydir.
Do'stlaringiz bilan baham: 
