Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги


Олинган натижалар ва уларнинг таҳлили



Download 4,08 Mb.
Pdf ko'rish
bet150/206
Sana12.04.2022
Hajmi4,08 Mb.
#547308
1   ...   146   147   148   149   150   151   152   153   ...   206
Bog'liq
ИЛМ-ФАН ВА ТАЪЛИМ – МАМЛАКАТ ТАРАҚҚИЁТИНИНГ МУҲИМ ОМИЛИ KANFERENSIYA ADU

Олинган натижалар ва уларнинг таҳлили
 
Биз ўрганган турларда гуллар бир уруғмуртакли бўлганлиги сабабли, 
уруғ маҳсулдорлигини ўрганишда ҳар бир бошоқдаги гуллар сони ва 
улардан ҳосил бўлган уруғлар ҳисобга олинди. Потенциал уруғ 
245 


маҳсулдорлигини (ПУМ) (генератив новдадаги гуллар сони), ҳақиқий уруғ 
маҳсулдорликни (ХУМ) (генератив новдадаги ҳосил бўлган уруғлар сони) 
ва маҳсулдорлик коэффициент (Мк) белгилаб олинди. Уруғ маҳсулдорлиги 
асосида олинган натижалар қуйидаги жадвалда берилган (1
-
жадвал ).
1-
жадвал
 
Aegilops 
L. туркуми вакилларининг уруғ
маҳсулдорлиги ва 
морфометрик кўрсаткичлари (n
-100) 
Ценопопуляци
я турлари ва 
тур
 
Миқдор, дона
 
М
к
 
%
1000 
уруғ, 
гр 
оғирл
ик.
 
Ўртача уруғ
ўлчамлари, мм
 
ПУМ
РУМ
узунлиги
кенглиги
Aegilops trinucalis L. 
 
ЦП
-1 
(Имом ота)
14,33±0,2 
5,77± 0,1 
40,2 
8,7 
7,06±0,1 
2,61±0,1 
ЦП
-2 
(Юқори Водил)
15,86 ± 0,2 
4,5 ± 0,1 
28,3 
7,6 
7,51±0,1 
2,33±0,1 
ЦП
-3 
(Қамчиқсой)
14,02 ± 0,1 
5,89 ± 0,1 
42 
8,9 
7,52±0,1 
2,83±0,1 
Aegilops clyndrica Host. 
 
ЦП
-1 
(Имом ота)
25,83 ± 0,2 
8,97±0,2 
34,7 
8,2 
7,03±0,1 
2,8±0,1 
ЦП
-2 
(Қамчиқсой)
25,12±0,1 
6,45±0,1 
25,6 
8,7 
7,08±0,1 
2,2±0,1 
Aegilops tauschii ssp. 
ЦП
-1 
(Имом ота)
34,93±0,2 
14,74±0,1 
42,1 
7
5,67±0,09 
2,58±0,1 
ЦП
-2 
(Юқори Водил)
25,26±0,2 
6,68±0,1 
26,4 
8,6 
7,11±0,1 
2,3±0,1 
246 


Aegilops crassa Boiss. 
ЦП
-1 
(Имом ота)
15,32 ± 0,3 
6,35± 0,1 
41,4 9,2 
7,31±0,14 
2,64±0,1 
Бунда 
Aegilops triuncialis
Boiss.нинг гуллар сони ўртача 14,02 (СП 3) 
дан 15,86 (СП 2) тагача ҳосил бўлди. Кузатилган ценопопуляциялар 
орасида энг юқори потенциал уруғ маҳсулдорлик Юқори Водил 
ценопопуляциясида кузатилган бўлса (15,86±0,2), реал уруғ маҳсулдорлик 
Қамчиқсой 
ценопопуляциясида 
кузатилди 
(5,89±0,1). 
Aegilops 
triuncialis
нинг маҳсулдорлик коэффициенти (М
к
) 28,3% - 
42 % оралиғида 
ўзгариб турди. Энг юқори кўрсаткич Қамчиқсой (СП 3) да 42 % ни ташкил 
этди. СП 1 репродуктив жараёнлар давомида жами 1433та гул ҳосил 
бўлди, шундан 577 та дон пишиб етилди, СП 2 1586 та гул, 450 та дон, СП 

1402 та гул, 589 та дон пишиб етилди. 
Ae. сlyindrica
Host.да эса Андижон вилояти Имом ота 
ценопопуляциясида потенциал (25,83±0,2) ва реал (8,97±0,2) уруғ 
маҳсулдорлиги Қамчиқсой ценопопуляциясидан потенциал (25,12±0,1), 
реал (6,45±0,1) уруғ маҳсулдорлиги юқори кўрсатгичга эга эканлиги 
аниқланди. Енг юқори маҳсулдорлик коэффициенти (М
к
)- 
34,7 % ни 
ташкил этди. 
Aegilops tauschii 
Coss.
нинг ЦП 1 да уруғ маҳсулдорлиги бошқа турларга 
нисбатан бирмунча юқори эканлиги тажрибамиз давомида аниқланди. 
Турнинг Имом ота ценопопуляциясида потенциал (34,93±0,2) ва реал 
(14,74±0,1) уруғ маҳсулдорлик кўрсаткичини берган бўлса, ЦП 2 да ушбу 
кўрсаткичлар (25,26±0,2) ва (6,68±0,1) ни ташкил қилди. (М
к
) 42,1 % - 26,4 
% ни ташкил қилди. Ушбу турда тадқиқотимиз давомида ЦП 1 да 3493 та 
гулдан 1474 та дон, ЦП 2 да 2526 та гул ҳосил бўлди, 668 та дон пишиб 
етилди.
Aegilops crassa
Boiss.нинг ценопопуляциясида ўртача потенциал уруғ 
маҳсулдорлиги 15,32±0,3 дона, реал уруғ маҳсулдорлиги эса 6,35±0,1 
донани ташкил қилди.
Мазкур турда 1532 та гул, 635 та дон пишиб етилди. 
Маълумотлардан кўриниб турибдики, 50
-
60 % гул чангланмай қолган ёки 
бошқа сабабларга кўра пишиш жараёнигача етиб бормаган. Оила 
вакилларининг асосий хусусиятларидан бири шуки, уларда чангланиш 
жараёни жуда қисқа вақт давомида амалга ошади. Таъкидлаш жоизки, 
асосий чанглатувчи восита шамол ҳисобланади.
247 


Уруғларнинг морфометрик кўрсаткичлари 
Aegilops triuncialis
да 
узунлиги 
7,06 
дан 7,52 мм, кенглиги эса 
2,33 
дан 2,83 мм оралиғида 
ўрганилган ценопопуляциялар орасида ўзгариб турди. ЦП 3 уруғларнинг 
энг юқори морфометрик кўрсаткичлари кузатилди. 
Ae. clyindrica 
да 
уруғларнинг энг юқори кўрсаткич: узунлиги ЦП 2 (7,08 мм) да, кенглиги 
эса ЦП 1 (
2,8 
мм) да кузатилди. Олиб борилган тадқиқотлар натижасида
 
Aegilops tauschii 
да

уруғларнинг морфометрик кўрсаткичлари 5,67
-
7,11 мм 
узунликни ва 2,3
-
2,58 мм кенгликни
кўрсатди. Узунлиги ЦП 2 да, кенглиги 
эса ЦП 1 да юқори эканлиги кузатилди.
Aegilops crassa
да
 
ушбу 
катталиклар 
7,31 
ва 
2,64 
мм ни ташкил қилди. Ўрганилган 
ценопопуляциялар орасида уруғларнинг морфометрик кўрсаткичлари 
бўйича жуда сезиларли фарқ топилмади.
Уруғларнинг ушбу 
кўрсаткичларини ёғингарчилик миқдори, намлик ва об
-
ҳавонинг 
ҳароратига боғлиқлиги билан изоҳлашимиз мумкин. Қулай экологик 
– 
фитоценотик муҳитда популяциянинг репродуктив кўрсаткичлари ортади.
Хулоса ўрнида шуни айтиш керакки, уруғ маҳсулдорлиги турларнинг 
ўзига хос яшаш шароитида мослашувнинг энг муҳим кўрсаткичларидан 
биридир. Ушбу кўрсаткичларнинг интенсивлиги ва частотаси экологик
-
фитоценотик, иқлим ва тупроқ шароитларининг мажмуаси билан 
белгиланади. Ҳар бир ценопопуляцияни кузатар эканмиз, мазкур туркум 
вакиллари юқори адаптацияга эгадир. Уларда уруғмуртаклар сони ҳосил 
бўлган уруғларга нисбатан анча барқарор. Энг юқори уруғ маҳсулдорлиги 
Aegilops tauschii
нинг Имом ота ценопопуляциясида кузатилди. Бу ерда 
тупроқ намлиги етарли бўлганлиги учун ва мазкур турнинг бошқа турларга 
нисбатан яшовчанлиги барқарор эканлигини кузатишимиз мумкин.

Download 4,08 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   146   147   148   149   150   151   152   153   ...   206




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish