Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги

АСнинг салбий таъсири.
“Буюк химик”ларнинг таъкидлашича, 
стероидларнинг инсон организмига яққол намоён бўлган заҳарли таъсири, 
кўпинча узоқ муддат юқори миқдорда қабул қилинишида (ҳафтасига 3
-
4 гр 
ва ундан юқори) намоён бўлади.
Стероидларнинг ёши катта спортчилар томонидан қабул қилинишида 
унга ўрганиб қолиш ҳолатлари кўплаб кузатилган. Спортчи қанчалик ёш 
бўлса, унинг руҳий тушкунликка тушиш хавфи кўпроқ, яъни ёш ўсиб 
келаётган организм стероидлар учун ҳали заиф бўлади.
Умумий қилиб айтганда, АСнинг марказий нерв тизимига бўлган 
салбий таъсири ҳар бир кишининг шахсий кўрсаткичларига боғлиқ бўлиб, 
катта таъсир кўрсатади ва олдини олиб бўлмайдиган оқибатларга олиб 
келади. Баъзида эса пайдо бўлиши билан йўқ бўлиб кетиши мумкин, бу 
қандай стероидлардан фойдаланиши ва унининг миқдорига қараб 
белгиланади.
 
Эндокрин тизимга таъсир кўрсатиши
. Тестостерон ва АС гармонал 
фаолликка эга бўлганлиги сабабли улар табиий гормонал тизимга таъсир 
ўтказади. Бу аввало эркакларда репродуктив тизим ҳисобланади. Узоқ 
муддат давомида тухумдонлар атрофиясига катта миқдорда АСнинг 
инъекция орқали юборилиши маний (сперма)нинг табиий вужудга келиши 
бузилишига олиб келади. Бу ҳолатда сперматозоидлар ҳаракатчанлиги, 
тухумдонлар ичига кириб, қобилятини йўқотиб сони бирмунчага камайиб 
кетади.
Бу муаммолар, асосан, стероидларни қабул қилиш тўхтатилгандан 
кейин атлетнинг андроген даражаси эстрогенларнинг миқдори кўпайиши 
фонида намоён бўла бошлайди [5,6].
Эндокринология асосларидан бири. 
Гипоталамо
-
гипофизар
-
гонад 
(ГГГ) тизими 
— 
эркак ва аёллар жинсий гормонларини назорат этувчи 
оддий тизим номидир. Бу тизимнинг негатив қайта боғланиш томони 
бўлиб, у стероидларни қайта ишлаб чиқаришда ишдан чиқиши мумкин. Бу 
ҳолат мия организмда қайсидир гормон миқдорининг нормадан ошиб 
кетганлигини сезганда рўй беради
[1]. 
Эркакларда мия моякларга тестостерон ишлаб чиқариш ҳақида 
«сигнал» беради. Бу кимёвий «сигнал» гормонларни лютеннизациялайди. 
Агар организмда тестостерон (стероид қабул қилувчи спортчиларга ўхшаб) 
кўп миқдорда ишлаб чиқарилса ёки кўпайиб кетса, мия буни сезиб 
«сигнал» юбормай қўяди. Тестостерон миқдори ҳаддан ташқари ошиб 
кетса ГЛ ва фолликулостимуляция қиладиган гормон (ФСГ)ни ишлаб 
112 

---

чиқариш тўлиқ
тўхтайди ва натижада сперма (уруғ) ишлаб чиқариш ҳам 
тўхтайди, чунки ГЛ ва ФСГ сперма ишлаб чиқариш учун керакдир.
Бундай 
қайта боғланиш организмда табиий гормонал муҳитни ушлаб туриш учун 
хизмат қилади. Ҳатто андростенедион тестостерон миқдорини оширса ҳам, 
унинг табиий секрецияси тўхтайди.