Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги

диплоид 
(2
n 
= 26) F
1
ssp. nanking
(оқ 
толали) х 
G.nelsonii
) дурагай комбинациясида гултожибарг асосидаги 
антоциан доғи бор, 
тетраплоид 
(2
n
= 52)
G.hirsutum
ssp
. 
euhirsutum
Келажак
навида эса гултожибарг асосидаги антоциан доғи йўқ эканлиги 
қайд этилди.
F
1
C Келажак х
 
(
ssp. nanking
(оқ толали) х 
G.nelsonii
) дурагайларида 
гултожибарг асосидаги антоциан доғи белгиси
G.hirsutum
ssp
. 
euhirsutum
Келажак
нави каби ирсийланиши кузатилди ҳамда белгида элиминация 
108 

---

ҳолати юз бериши унинг организмлари мутацион ўзгаришлар оқибатида 
бўлганлигидан далолат беради
. F
2
C Келажак х
 
(
ssp. nanking
(оқ толали) х 
G.nelsonii
) дурагайининг гултожибарг асосидаги антоциан доғи белгиси 
бўйича олиб борган тадқиқотларимиз натижасига кўра, белги 
кўрсаткичлари турлича бўлиб, F
2
C Келажак х
 
(
ssp. nanking
(оқ толали) х 
G.nelsonii
) дурагай комбинациясида 159 та ўсимликларидан 153 таси 
(96,2%) гултожибарг асосидаги антоциан доғи йўқ, 6 таси (3,8%) 
диплоид 
(2
n
= 26) F
1
ssp. nanking
(оқ толали) х 
G.nelsonii
) дурагай комбинацияси 
каби гултожибарг асосидаги антоциан доғи бор эканлиги аниқланди. Бу эса 
ўсимликларни гултожибарг асосидаги антоциан доғи белгиси бўйича 
ирсийланиши 15:1 (
X
2
=1,66, 0,20) нисбат тенгликда қайд этилиб, дурагай 
комбинация ўсимликларининг 15
-
қисми гултожибарг асосидаги антоциан 
доғи йўқ, 1
-
қисми гултожибарг асосидаги антоциан доғи бор ҳолда 
ирсийланиши аниқланди.
F
1
B
1
C 
Келажак х [Келажак х
 
(
ssp. nanking
(оқ толали) х 
G.nelsonii
)] 
беккросс дурагай комбинациясининг 
- 
40 та ўсимлигидан, 40 тасининг 
(100,0%) гултожибарг асосидаги антоциан доғи йўқ ҳолда қайд этилди 
ҳамда ирсийланиш 1:0 нисбатга тенглиги кузатилди. 
F
1
B
1
C [
Келажак х 
(
ssp. nanking
(оқ толали) х 
G.nelsonii
)] х Келажак беккросс дурагай 
комбинациясининг
- 
41 та ўсимлигидан, 41 тасининг (100,0%) гултожибарг 
асосидаги антоциан доғи йўқ ҳолда кузатилди ҳамда гултожибарг 
асосидаги антоциан доғи белгиси бўйича ирсийланиши 1:0 нисбатга тенг 
бўлди. F
3
C Келажак х
 
(
ssp. nanking
(оқ толали) х 
G.nelsonii
) дурагай 
комбинациясининг «Оила 1», «Оила 2», «Оила 4» ларда гултожибарг 
асосидаги антоциан доғи йўқ ҳолда намоён бўлиб, белги 1:0 ҳолатида 
ирсийланиши кузатилди. F
3
С Келажак х
 
(
ssp. nanking
(оқ толали) х 
G.nelsonii
) дурагай комбинациясининг «Оила 3» да 24 та ўсимлигидан, 13 
тасининг (54,2%) гултожибарг асосидаги антоциан доғи бор, 11 тасида 
(45,8%) эса гултожибарг асосидаги антоциан доғи йўқ ҳолда ҳолда намоён 
бўлди ҳамда гултожибарг асосидаги антоциан доғи белгиси бўйича 
ирсийланиши 1:1 нисбатга тенгликда қайд этилди.
Шундай қилиб, полигеномли F
1
C Келажак х
 
(
ssp. nanking
(оқ толали) х 
G.nelsonii
) дурагайларида гултожибарг асосидаги антоциан доғи
белгиси
 
белгида элиминация ҳолати
юз бериши унинг организмлари мутацион 
ўзгаришлар оқибатида бўлганлигидан далолат беради. 
F
2
C Келажак х
 
(
ssp. 
nanking
(оқ толали) х 
G.nelsonii
) дурагай комбинациясида гултожибарг 
антоциан доғи белгиси ирсийланиши 15:1 (
X
2
=1,66, 0,20>Р) нисбат 
тенгликда қайд этилиши аниқланди. 
F
1
B
1
C 
Келажак х [Келажак х
 
(
ssp. 
109 

---

nanking
(оқ толали) х 
G.nelsonii
)], [
Келажак х (
ssp. nanking
(оқ толали) х 
G.nelsonii
)] х Келажак беккросс дурагай комбинацияларида белги 1:0 
ҳолатида ирсийланиши қайд этилди. F
3
C Келажак х
 
(
ssp. nanking
(оқ 
толали) х 
G.nelsonii
) дурагай комбинациясининг «Оила 1», «Оила 2», 
«Оила 4» ларда гултожибарг асосидаги антоциан доғи йўқ ҳолда намоён 
бўлиши кузатилди. F
3
С Келажак х
 
(
ssp. nanking
(оқ толали) х 
G.nelsonii
) 
дурагай
комбинациясининг «Оила 3» да гултожибарг асосидаги антоциан 
доғи белгиси бўйича ирсийланиши 1:1 нисбатга тенг бўлиши аниқланди.