Ўзбекистон Республикаси олий ва ўртa махсус таълим вазирлиги Заҳириддин Муҳаммад Бобур номидаги Андижон давлат университети

VI боб. Педагогик махорат асослари.
27- Мавзу: Ўқитувчилар ва ўқувчилар фаолиятига муомала маданияти.
Режа:

1. 
   Муомала ва унинг вазифалари.
   
2. 
   Педагогик муомала унинг тузилишлари, ўзига хос жихатлари.
   
3. 
   Ўқитувчи муомаласининг ўзига хос услублари.
   

4. Ўқитувчи педагогик такти.
1. Муомала ва унинг вазифалари.
Педагогик муомала педагогик маҳоратшшг шаклланишида энг муҳим восигалардан бири бўлиб, у педагогик фаолиятнинг асосий куроли ҳисобланади. Қатор педагог ва психолог олимлар бу соҳада олиб борган илмий тадқиқотлари натижаси ўлароқ муомала ўқитувчи фаолиятида катта аҳамият касб этишини исботлаганлар.
Педагогик мулоқот ўқитувчи ва ўқувчиларда дарс пайти ва дарсдан ташқари вақтларда:

• 
  қулай психологик муҳитни яратшп воситаси сифатида;
  
• 
  ўқитувчи билан ўқувчиларнинг бевосига муомаласини педагогик
  хаъсир кўрсатишнинг ўзига хос усули сифатида ҳам қўллашни тақозо
  этади.
  

Муомала - ахборот жараёнидир. Ахборот икки йўнаяишда: бошқариш субъектидан (педагогдан) бошқариш объектига (ўқувчиларга) боради ва, аксинча, объектдан субъектга борадиган воситадир. Педагог тарбияланувчилар, умуман жамоа ҳақида, ундаги ички жараёнлар ҳақида ҳилма-хил ахборотларга эга бўлади. Ўз навбатида, педагог муомала жараёнида тарбияланувчиларга мақсадга қаратилган ҳамда ҳар бир шахс ҳаётига кириб борадиган ахборотларни маълум килади.
Педагог муомала орқали қандай ахборот олипшни қараб чиқар эканмю, ўқувчининг шахси ҳақидаги ахборотнинг мухимлигини алоҳида таъкидлаб ўтиш керак. Бевосита муомала пюхсни ғоят ҳилма-ҳил шароитларда ва кўринишларда ўрганишга имкон беради. У шахснинг хулқ-атворида намоён бўладиган ёрқин ва энг таъсирчан ташқи белгаларни қайд этиш билангина кифояланмайди.
Педагог ўқувчилар билан муомала қилар экан, жуда майда деталларни ҳам англаб олишга қодир бўлади, бу деталлар сиртдан қараганда унчалик аҳамиятли бўлмай шахсдан содир бўлаётган, уни тушуниш учун жуда муҳим бўлган зарур ички жараёнлар кўринишларининг аломатлари бўлиши ҳам мумкин.
Бу ҳол шахсни чуқур тушуниш имконини бериб, ташқи қатлам остида бошқа усуллар билан аниқлаб бўлмайдиган нарсаларни топиш имконини беради. Болалар билан бевосита муомала педагог жамоадаги ёки айрим ўқувчилардаги бирон бир воқеанинг ривожланиш жараёнида ўрганиш зарур бўлганда рўй бераётган ҳодисалар ва жараёнларнинг сабаб-оқибат алоқаларини пайқаб олишдан, уларнинг тузилиши, пайдо бўлиши ва ривожланишини кузатиш, бундан ташқари, бу ҳодисалар ва жараёнларнинг янада такомиллашуви тўғри кетаётганлигинич маълум даражада олдиндан айтиб бериш керак бўлганда ҳам зарурдир.