Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги якубов Кутфидин Аслиевич, Мирзаев Абдиалим Боймуродович,Бўриев

7-БОБ. НАСОСЛАРГА ХИЗМАТ КЎРСАТИШ ВА 
НАСОС СТАНЦИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ 

---

176 
Насосларни бошқариш услубига кўра насос станциялари қўл билан, 
автоматик ва масофавий бошқариладиган турлари мавжуд. Ер сатҳига нисбатан 
жойлашишига кўра эса, улар ер усти ва чуқурлаштирилган турларга бўлинади. 
Насос станцияларида ётиқ ва тик марказдан қочма насос агрегатлари 
ишлатилади. Тизимда жойлашган ўрни ва юклатилган вазифаси бўйича насос 
станциялари бирламчи, иккиламчи (айрим ҳолларда хатто учламчи), босим 
оширувчи ва айланма турларига бўлинади. Оқоваларни оқизиш тизимларида 
эса, маҳаллий, туман, шаҳар ва бош насос станциялари турлари мавжуд. 
Биринчи боскич 
насос станциялари сувни сув қабул қилиш иншоотидан 
олиб уни тозалаш иншооти ёки истеъмолчига узатади. 
Иккинчи боскич 
насос 
станцияси тозалаш иншоотидан сувни истеъмолчига етказиб беради. 
Истеъмолчилар узоқ масофаларда ёки баланд сатҳларда жойлашганида 
учинчи 
босқич
станциялари ҳам ишлатилиши мумкин. Алоҳида турган бино ёки 
иншоотга сувни кўтариб берувчи насосларни босим оширувчи ёки 
бустер 
насос қурилмалари
деб номлашади. 
Биринчи боскич насос станциясининг ишлаш тартиби бир текисда 
ишлашга мўлжалланади, иккинчи боскич станциясининг ишлаш тартиби эса 
истеъмолчиларнинг эҳтиёжига боғлиқ. Одатда, иккинчи боскич кўтариш 
станцияларида ёнғин насослари ҳам ўрнатилади. Босим оширувчи, яъни бустер 
насос станциялар юқори қаватлар ёки узоқ масофаларда жойлашган ҳудудларга 
сув босимини ошириб бериш учун хизмат қилади. 
Саноат 
корхоналарининг 
айланма 
сув 
таъминоти 
тизимларида 
циркуляцион насос станциялари ўрнатилади, улар тизимда сувни айланма 
ҳаракатини таъминлаб беради. 
Станция биносида насос агрегатлари, уларни боғловчи коммуникациялар 
ва бошқа ёрдамчи ускуналарнинг ўрни, уларга хизмат кўрсатиш, кўрикдан 
ўтказиш ва таъмирлаш учун қулай жойлашган бўлиши керак. Ўрнатилаган 
агрегатлар нормал ва авария вазиятларида талаб этиладиган ҳисобий сарфларни 

---

177 
узатишга қодир бўлиши лозим. Умумий ҳолда насос станцияларининг 
тасвирлари 7.1-расмда келтирилган.