Ўзбeкистон рeспубликаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Чала туғилган болаларда янги туғилганлик даврининг кечиши 
хусусиятлари
. Чала туғилганларда янги туғилганлик даври постконцептуал 
(гестацион + постнатал) ѐшни ҳисобга олганда 28 кундан кўп давом этади. 
Масалан, агар бола 32 ҳафталик гестация муддатида туғилса, унда унинг 
ҳаѐти 1 ойида гестацион ѐши 32 + 4 = 36 ҳафтани ташкил қилади. Чала 
туғилганларда букувчи мушакларда мушак тонусининг ошиши одатда 
ҳаѐтининг 1-2 ойларида пайдо бўлади. Соғлом тана вазни 1500 г гача бўлган 
чала туғилган болаларда сўриш рефлекси ҳаѐтининг 1-2 ҳафтасида, тана 
вазни 1500 г дан 1000 г гача бўлганларда ҳаѐтининг 3-ҳафтасида, 1000 г дан 
кам вазндагиларда ҳаѐтининг биринчи ойида пайдо бўлади. 
Тана вазнининг физиологик камайиши узоқроқ – 4-7 кун давом этади 
ва 10-14% ни ташкил этади, унинг қайта тикланиши бола ҳаѐтининг 2-
3ҳафталарида содир бўлади. 
Вақтидан илгари туғилган 90-95% болаларда, вақтида туғилган 
болалардагига солиштирганда анча ифодаланган ва узоқ давом этадиган 
неонатал сариқлик кузатилади. 
Вақтида туғилганларга солиштирганда гормонал криз ва ТЭ камроқ 
учрайди. 
Чала туғилган болаларнинг кўпчилиги 1-1,5 ѐшга келиб тенгдошларига 
етиб олишади. Туғилган вақтида вазни жуда ҳам паст бўлган болалар, одатда 
жисмоний ва асаб-руҳий ривожланиш борасида вақтида туғилган 
тенгдошларидан 2,5-3 йилга ортда қолишади. Уларда 5-7 ва 11-14 ѐшларда 
энг аниқ намоѐн бўладиган, ривожланиш монандлиги бузилиши (бўй ўсиши 
ортда қолиши) аниқланиши мумкин. 

---

64 
ЧАЛА ТУҒИЛГАН ЧАҚАЛОҚЛАРНИ ПАРВАРИШЛАШНИНГ 
БОСҚИЧМА-БОСҚИЧЛИГИ. 
Чала туғилган болаларни парваришлашнинг учта босқичи бор: 
I босқич – вақтидан олдин келадиган туғруқларга ихтисослаштирилган 
туғруқхона; 
II босқич – II босқичда чала туғилганларни парваришлаш бўлими (бир йилда 
1000 та вақтидан илгари туғилишлар сонига нисбатан 40-45 койка); 
III босқич – поликлиника (амбулатор-поликлиника босқичи). 
Баъзи ҳолатларда чала туғилганларни парваришлашнинг икки босқичи 
қўлланилади. Тана вазни 2200-2300 г бўлган нормал тана ҳароратини ушлаб 
туриш қобилиятига эга ва нормал неонатал даврда ўзгаришларга эга 
бўлмаган вақтидан илгари туғилган чақалоқлар II босқичдан ўтмасдан 
участка педиатри кузатуви остига олиниб туғруқхонадан уйига чиқарилиши 
мумкин. 
Янги туғилган чақалоқларни туғруқхонадан чиқаришнинг зарурий 
шароитлари бўлиб қуйидагилар ҳисобланади: 
– яхши ифодаланган сўриш ва ютиш рефлекслари; 
– тана вазнинг мунтазам ва етарлича қўшилиб бориши; 
– тана ҳароратини мустақил ушлаб туриш қобилияти; 
– киндик ярасининг яхши битиши; 
– қоннинг нормал таҳлиллари. 
Етилмасдан туғилган болани туғруқхонадан ҳаѐтининг 7-8-кунидан 
сўнг чиқариш лозим.