¤збекистон республикаси олий ва ¤рта махсус таълим вазирлиги

4.1.«ЭСЛАБ ҚОЛ ВА РАСМЛАРНИ ҚАЙТА ЧИЗ» МЕТОДИКАСИ

Болага кетма-кетлик билан иккита расм кўрсатилади, уни бола бир дақиқа мобайнида кўриб чиқиб, эслаб қолиши зарур, сўнгра эса худди шундай катталикдаги оқ қоғозга қайтадан чизиб бериши тушунтириб берилади.

Бола томонидан бажарилган иш баллар сифатида баҳоланади ва таҳлил қилинади.
Бола томонидан бажарилган ишнинг сифатий таҳлили
I.– расмдаги чизиқларнинг бирлашуви
1^а. Ҳар қандай бир-бири билан бирлашиб кетмаган чизиқлар гуруҳи + 1 балл билан баҳоланади.
1^б. Ҳар қайси чизиқлар гуруҳи бошқа чизиқлар билан бирлашиб кетган бўлса, - 1 билан баҳоланади.
Масалан:
2^а. Ҳар қайси параллел чизиқлар 3 ёки 1 тадан ортиқ чизиқлар + 1 балл билан баҳоланади.
2^б. Агар параллел чизиқлар бир-бири билан бирлашиб кетган бўлса,
- 1 балл билан баҳоланади.

Изоҳ
3^а. Ҳар қайси икки ва ундан кўп тўлқинсимон чизиқлар, агар уларнинг узунлиги баландликларидан 3 марта катта бўлмаса ҳамда улар билан кесишмаса + 1 балл билан баҳоланади.
3^б. Бунинг акси бўлса – 1 балл билан баҳоланади.
Масалан:

4. Расмда геометрик фигураларга ўхшаш чизиқлар + 1 балл билан баҳоланади.Х ёки бундан истесно
Масалан:

5. Ҳар қандай 3 ва ундан ортиқ геометрик фигуралардан тузилган ва жамланган расмлар + 1 балл баҳоланади.
Масалан:

6^а. Ҳар бир айлана шаклидаги ва бир неча марта такрорланган, аммо ўртасида бўшлиқ бўлган чизиқлар + 1
6^б. Бунинг акси бўлса – 1
Масалан:

7^а. Ҳар қайси алоҳида жойлаштирилган нуқта + 1
7^б. Ҳар қайси ўз табиий шаклидан катталаштирилган ва икки марта нуқта устида юритилган бўлса – 1 балл билан баҳоланади.
Масалан:

8^а. 3 ва ундан ортиқ нуқталар жамланмаси + 1 баҳо билан баҳоланади.
8^б. Агар улар бир-бири билан бирлашиб кетган бўлса – 1 балл билан баҳоланади.
Юқоридаги расмлар таҳлилига умумий изоҳ:

1. 
   Агар 3 ва ундан ортиқ параллел чизиқлар, бир хил масофада ва бир хил шаклда тасвирланган бўлса, яъни гуруҳ чизиқлар деб қабул қилиниб, + 1 балл билан баҳоланади, ёки гуруҳ чизиқлари деб юритилмайди. Улар алоҳида якка чизиқлар деб юритилиб, + 1 балл билан баҳоланади .
   
2. 
   Ҳар қайси синалувчининг натижалари алгебрик усул билан умумлаштирилади.
   

II – расмда фойдаланилмаган масофалар
Расмда график тасвирлар билан тўлдирилмаган масофа ҳисоблаб чиқилади, энг қуйи қисмдан энг чекка қисмигача см ҳисобида ўлчаб борилади, яъни 1 см 1 ва «+» белгиси билан олинади.
III. Диагонал конфигурациялар
Диагонал конфигурациялар деб, 15^о – 75^о ча масофада тўғри чизиқлар бир-бири билан туташтиришига айтилади.
Масалан:
Диагонал конфигурация деб юритилмайди, сабаби у пареллелограмм асоси бўлиб қолаяпти. Бу ҳам юқоридаги каби баҳоланади.
Изоҳ: Ҳар қайси диагонал конфигурация алоҳида баҳоланади. Ҳар бир диагонал чизиқ алоҳида баҳоланмайди.
Масалан: + 1 балл; + 1 балл + 1 билан баҳоланади ,аммо + 2 балл билан баҳоланади, чунки бу фигура иккита алоҳида конфигурациядан иборат.
IV. S шаклдаги чизиқлар
Икки хил эгилишдан ташкил топган ва улар қарама-қарши йўналишга йўналтирилган бўлса, алоҳида баҳоланади.
Масалан: ва + 1 балл баҳоланади.

V. Тўлқинсимон чизиқлар

Ҳар бир икки ва ундан ортиқ, тўлқинсимон чизиқлар бир йўналишда тасвирланмаган бўлса алоҳида баҳоланиб, + 1 балл билан баҳоланади.
Умумий баллар жамланиб, боланинг ютуққа эришиш мотиви тараққиёт кўрсаткичи ва муваффақиятсизликдан қочиш мотиви кўрсаткичи аниқланади.