Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги урганч давлат университети

Меҳнат жамоасини жипслаштириш қобилиятининг қуйи даражали эканлиги. Жамоадаги психологик илиқ муҳит раҳбар муваффақиятининг намунасидир. Психологик муҳит ўзаро ёрдам муҳит ўзаро мослик аҳллик, тотувлик, ўзаро тушинув симпатия сингари ҳис – туйғуларнинг барқарор мажмуасини ўзида акс эттиради. Турли ёшдаги, касбдаги, жинсдаги кишиларнинг характеридан миллий мансублигидан қатъий назар уларни жипслаштириш раҳбарнинг асосий функцияси ва унинг маҳоратидир. Жамоа аъзоларини жипслаштириш уқувининг заифлиги психологик муҳитга зарар етказади, ҳамкорлик ҳамдардлик туйғуларини сусайтиради. Янгиликлар билан ўзгаларни шахсан ўзига жалб қилишга ўқувсизлиги. Раҳбарда янги ғоялар туғилиши, муайян мақсадлар вужудга келиши мумкин, лекин у ана шу нарсалар билан ўзгаларни жалб эта олмаслик бошқарув санъати заифлигини билдиради. Бунинг учун “ўзини реклама” қилишдан ор қилмаслик лозим, фикр алмашиш ёрдамида янгиликлар билан ўртоқлашиш қабилида иш тутиш имконияти мавжуд.
Шунинг учун жалб этиш ҳатто аттрокция турли услублари мавжудлигини унутмаслик қилиш орқали, фикр алмашиш ёрдамида янгиликларга ўзга кишиларни жалб этиш мумкин. Ана шундай уқувга эга эмаслик бошқарувга нолойиқликдан далолат беради, у мазкур лавозимдан кетиши зарур. Одамлар билан муомалага киришиш жараёнида дилкашлик иболилик ва назокатлиликнинг йўқлиги. Раҳбар этнопсихологик хусусиятларга эга бўлиш орқали дилкашлик, иболилик ва назокатлилик фазилатларига эга бўлади. Миллий қиёфа, миллий онг, миллий характер, миллий хис-туйғу миллий шахслараро муносабат билан қуролланиш орқали кўзлаган мақсадга эришиш мумкин. Миллий хислатларнинг йўқлиги бошқарув аппаратида иштирок этиши маълум маънода ман этилади.Машҳур рус олими, психология фани методологиясининг асосчиларидан С. Л. Рубинштейн шахснинг узига хослиги ва характерологик тизимнинг қуйидаги учта асосий тузилмасини ажратган эди:
1. Муносабатлар ва йуналиш— шахедаги асосий куринишлар сифатида унинг ҳаётдан нимани кутиш ва нимани хоҳлаши.
2. Қобилиятлар— ана шу тилак-истакларни амалга ошириш имконияти сифатида одамнинг нималарга қодир эканлиги.
Характер— имкониятларидан фойдаланиш, уларни кенгайтиришга қаратилган тургун, барқарор тенденциялар, яъни бу одамнинг ким эканлиги.Бу нуқтаи назардан қараганда ҳам, характер шахснинг борлиги конституциясидир. Характернинг бопща индивидуал психологик хусусиятлардан фарци шуки, бу хусусиятлар анча узгарувчан, динамик ва орттирилгандир. Шунинг учун ҳам мактаб даги таълимдан олий уқув юртидаги таьлимга утиш фактининг узи ҳам успиринда маълум ва муҳим узгаришларни келтириб чиқаради. характернинг психологик тизимини ташкил қиладиган булсак, уни борлиқдаги объектлар ва предметли фаолиятга нисбатан амалга ошириш мақсадга мувофиқдир. Шунинг учун ҳам психологияда характернинг қуйи аги тизимлари эътироф этилади:
1. Меҳнат фаолиятида намоён буладиган характерологик хусусиятлар-меҳнатсеварлик, меҳнаткашлик, ташаббускорлик,ишга лаёқат, ишга қобиллик, масъулият, дангасалик, қунимсизлик ва бошқалар.
2. Инсонларга нисбатан булган муносабатларда намоён буладиган характерологик сифатлар — одоблилик, мезфибонлик, мулоқотга киришувчанлик, гамхурлик, раҳм-шафқат ва бошқалар.
3. Уз-узининг муносабатига алоқадор тавсифий сифатлар-камтарлик, камсуқумлилик, магрурлик, узига бино қуйиш, уз-узини танкид қилиш, ибо, шарму хаё, манмансираш ва бошқалар.
4. Нарсалар ва ҳодисаларга муносабатларда намоён буладиган хусусиятлар — тартиблилик, қойиллик, саранжом-саришталик, қўли очиқлик, зиқналик, тежамкорлик, покизалик ва бошқалар. Юқорида санаб утилган сифатлар аслида рахбар ҳаётидаги йуналишлардан келиб чиқади. Чунки, бу йуналишлар одамнинг б о р л иққа нисбатан танловчан муносабатининг акс этишидир.

1

7

2 Ли Якокка. Карьера менеджера. М., 1996

3