Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги умиров С. Э., Қодиров З. З

Қоронғулаштириш усули 
Синовни тўғри ташкил этишнинг бош шарти – иштирокчиларни 
“қоронғулаштириш”дир, яъни асосий ва назорат гуруҳи аъзоларининг қайси 
гуруҳга мансублигини яширишдир. Бу усул тизимли хатоликларни бартараф 
этиш учун зарур. Баъзан “қоронғулаштириш” атамаси ўрнига, 
“ниқоблаштириш” атамаси қўлланилади. 
• 
“Қоронғулаштирилган синов” – қўлланилаётган муолажа (препарат ва 
ҳоказо) тадқиқотчига маълум, беморга эса номаълум бўлган тадқиқотлар. 
• “
Икки марта қоронғулаштирилган синов” – асосий ва назорат гуруҳи 
аъзоларининг қайси гуруҳга мансублиги тадқиқотчига ҳам, беморга ҳам 
номаълум бўлган тадқиқотлар. 
• 
“Уч марта қоронғулаштирилган синов” – рандомизация натижаси нафақат 
тадқиқотчига ва беморга, балки маълумотларни таҳлил этаётган статистга 
ҳам номаълум бўлган тадқиқотлар. 
• 
“Тўрт марта қоронғулаштирилган синов” – рандомизация натижасини 
ошкор этмаган ҳолда, беморларга қўлланилган муолажанинг (препаратнинг) 
самарадорлигини баҳолаш учун иккинчи тадқиқотчи жалб этилган 
тадқиқотлар. 
• 
Ошкора рандомизацияланган клиник синов – рандомизация натижалари 
сир тутилмайдиган тадқиқотлар. 
 
Тажрибавий тадқиқотларни ташкил этиш ва ўтказишнинг ўзига хос 
жиҳатлари 
Назорат қилинмайдиган тажриба 
Муолажа натижаларини кузатиш шаклида амалга ошириладиган назорат 
қилинмайдиган тажриба – тажрибанинг энг оддий усулидир. Бу усул, 
фақатгина самара миқёси улкан бўлган ҳолатлардагина, муолажани баҳолаш 

---

учун етарли асос бўла олади. Масалан, безгакда хининни, стенокардияда 
нитроглицеринни қўллаш, ортиқча тадқиқотларсиз ҳам, ажойиб самарага эга 
эканлигини яққол намоён эта олади. 
Параллел гуруҳларда синов ўтказиш 
Клиник тадқиқотнинг оддий кўриниши – муолажа натижаларини икки 
гуруҳда, асосий ва назорат гуруҳларида таққослашдир. Асосий гуруҳидаги 
беморлар ўрганилаётган препаратни, назорат гуруҳидалар эса плацебони 
қабул қилишади. Бундай усулни муолажа билан ва параллел назорат билан 
амалга ошириладиган проспектив тадқиқот деб аталади (24-расм). 
популяция 
Ро
зил
ик
о
лиш
ра
ндо
ми
за
ци
я 
Асосий 
гуруҳ 
Н
ат
ижа
ла
рн
и 
ба
ҳол
аш
Киритиш ва 
истисно 
этиш 
мезонларини 
қўллаш 
та
нл
ан
ма
Назорат 
гуруҳи