Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент кимѐ-технология институти

 
 
4-
 
мавзу: Илк ўрта асрларда ўзбек давлатчилиги: ижтимоий-сиѐсий, 
иқтисодий ва маданий ҳаѐт. 
Режа: 
1. Кидарийлар, хионийлар, эфталийлар даврида ижтимоий-иқтисодий ва 
маданий ҳаѐт. 
2. Турк хоқонлиги. VI-VIII асрларда этник-маданий жараѐнлар. 
3. Араб халифалиги даврида Ўрта Осиѐ. Ислом динининг ѐйилиши.
 
1. 
Милодий IV-VI асрлар Ўрта Осиѐ тарихида кўчманчи 
қабилаларнинг кириб келиши ҳамда янги сиѐсий уюшмаларнинг юзага 
келиши билан изоҳланади. Аммо шуни эътиборда тутиш лозимки, 
ўрганилаѐтган даврда Ўрта Осиѐга келиб жойлашган қавмлар Амударѐ ва 
Сирдарѐ ҳудудларида ҳаѐт кечириб келаѐтган чорвадор халқларга 
маданий ва тил жиҳатидан анча яқин элатлар эдилар. 
Шундай элатлардан бири кидарийлар бўлиб, улар ҳақидаги асосий 
маълумотлар 
Хитойнинг 
Бэйши 
солномасида 
ҳамда 
ғарб 

---

26 
муаллифларидан Приск Панийский асарларида учрайди. Ушбу 
маълумотларнинг таҳлили кидарийлар сулоласининг асосчиси, дастлабки 
ҳукмдор Цидоло ѐки Кидара IV асрда ҳумронлик қилганлигини 
кўрсатади. Аммо бу маълумотлар тўлиқ эмас. Баъзи манбаларда Кидара 
Кушонлар давлатининг сўнгги ҳукмдори сифатида тилга олинади. Ушбу 
маълумотлардан кидарийлар кушонларнинг бевосита давомчилари 
бўлганлигини тахмин қилиш мумкин. Ўша давр тангаларини ўрганган 
олимлар фикрича, кидарийлар Тоҳаристон ва Гандхарани 412-437 йиллар 
оралиғида ўз қўллари остида бирлаштирганлар. 
Кидарийлар ҳақидаги маълумотлар ниҳоятда чекланган. Уларда 
кидарийларнинг 456 йили Ҳиндистонга бориб Гупта давлатини босиб