Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент кимё – технология институти

10 – МАЪРУЗА: ИЛМИЙ КАДРЛАРНИ ИДРОКИ ВА
ЗЕХНИ
Режа:
1. Олимларга бўлган касбий талаблар.
2. Зехн ва идрок белгилари.
3. Жамоавий зехн-идрокнинг ташкил этиш тамойиллари.
1. ОЛИМЛАРГА БЎЛГАН КАСБИЙ ТАЛАБЛАР.
Илмий ходим саводли бўлиши, ғоявий эътиқодга эга ва ўз ғояларига
содиқ бўлиши керак. Олимнинг хурмати, обрў–эътибори унинг меҳнати,
билимдонлиги, малакасининг натижаси ва зеҳн–идроки билан аниқланади.
Олимда жамоавий фаолият жараёнида қуйидагиларни бажариш бўйича
қобилият бўлиши керак:
1. Ҳозирги вақтда тадқиқот методлари қисман ёки тўлиқ холда номаълум
бўлган ижодий вазифалар билан шуғулланиши, амалиётда юзага келган
вазифаларни маълум бўлмаган методлар ёрдамида еча олиши ёки янги
методларни ярата олиши.
2. Ихтиёрий вазифаларни ижодий равишда еча олиши, яъни креативлик
хусусиятига эга бўлиши.
3. Бир турдаги вазифалардан иккинчисига ўтишда худди ўзининг
сохасидаги каби қўшни сохаларда хам тушуниш хосил қилиши, ўз
сохасига яқин бўлмаган вазифаларни хам еча олиши.
4. Тадқиқот объектининг келажакдаги холатини ва алохидаги метод ва
билимларни қўллана олиш даражасини башорат қилиши.
5. Эскирган билимлардан воз
кечиб, улар орасидан ўз баҳосини
йўқотмаганларидан фойдаланиш.

---

84
6. Авторитетлар олдида бош эгишни доимо сақламаган холда эркин
фикрлай олиши.
7. Онгидаги энг кутилмаган ғояларни ўз муаммоси эвазига синдириш,
ишга дахли бўлмаган қиймати йўқ деб ўйлаб юрилган, аслида эса
муваффаққиятни таъминловчи маълумотларни назардан қочирмаслик.
8. Илмий ишда ўз ўрнини тўғри топиб олиш учун идрок ва зехн мезони
бўйича ўз –ўзини тахлил қилиш ўз фазилатлари ва камчиликларини
билиш, ақлий меҳнат структураси ва хусусиятларини тушуниш.
Бу қобилиятлар олимга зехн –идрок ишининг самарасини оширишни
таъминлайди.