Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти

Боғланмаган грунтли заминлар учун тескари фильтрларни танлаш. 
Дастлабки тахминий ҳисоблар учун ножинслилик коэффициенти 
10


бўлганда тескари фильтрларни танлаш учун В.С. Истоминанинг графигидан 
фойдаланиш мумкин (6.19 - расм, а), бунда абцисса ўқи бўйича фильтрнинг 
ножинслилик коэффициенти, ордината ўқи бўйича ёнма-ён жойлашган 
қатламлар аро коэффициент 
50
50
/ d
D
м
=

Илмий тадқиқот институтлари маълумотларига кўра қатламлараро 
коэффициент 
м

зарралар ўлчамлари 
17
D  - ни қатламнинг йиғилган зарралари 
ўлчамларига нисбати каби, яъни 
в
с
м
d
D
.
17
/
=

деб қабул қилинади, ундан кичик 
ўлчамли зарралар тескари фильтр қатламида массаси бўйича 17% ни ташкил 
этади.

---

270 
 
6.19 - расм. Тескари фильтрларни танлаш графиклари: 
а - заминдаги боғланган грунтлар учун; b - заминдаги боғланмаган грунтлар учун; d - сунъий 
материалли фильтрлар учун; 1 - юклама; 2 - фильтрация оқими; 3 - йўл қуйилмайдиган 
тавсифлар ҳудуди; 4 - йўл қуйиладиган тавсифлар;
 
Ҳақиқий қатламлараро коэффициент қуйидаги шартни қаноатлантириш 
керак
к
й
м
м
.
.



(6.35)
бунда 
к
й
м
.
.

- йўл қўярлик қатламлараро коэффициенти, қуйидаги формуладан 
аниқланади 
(
)
(
)
ф
ф
к
й
м
n
−
=
1
252
,
0
/
1
6
,
,


(6.36) 
Йиғилиб қоладиган зарралар 
св
d
диаметри сочилиб кетмаслик шартига 
кўра қуйидаги тенгсизликни қаноатлантириш лозим. 
0
555
,
0
D
d
св

(6.37) 
бунда 
0
D
- тешикчаларнинг
ўртача диаметри. 
Тескари фильтр қатламлар фильтрация коэффициентига қуйиладиган 
талаблар бўйича 
св
d
қуйидаги тенгсизликни қаноатлантириш лозим 
(
)
1
/
95
,
3


g
n
k
d
ф
ф
св

(6.38) 
“
Ф
” белгиси фильтр қатламлари учун аниқланадиган қатламларга 
тегишли. 

---

271 
Тескари фильтрлар учун суффозияланадиган грунтлар фойдаланил-ганда 
15
/
10
60

=
D
D
ф

суффозияланмайдиганда - 
25

ф

рухсат этилади.