Ўзбeкистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент Давлат Авиация Институти

10-жадвал.
200_йил учун фойда ва зарарлар ҳақида йиллик ҳисобот.
т/ р
Кўрсаткичлар
Жаъми (минг
сўм)
Шу жумладан кварталлар
Бўйича
I
II
III
I V
1
2
3
4
5
6
7
1. Сотувдан тушум
2. Сотилган маҳсулот таннархи
2.1. Тайёр маҳсулот ғамламаларининг
ўзгариши
2.2. Хом-ашё ва материаллар ғамла-
маларининг ўзгариши
2.3. Ишлаб чикариш харажатлари,
ишлаб чиқаришда банд бўлган ишчи-
ларнинг иш ҳақлари
2.4. Сотилган маҳсулотнинг умумий
қиймати (2.1.+2.2.+2.3.)
3. Ялпи фойда (1-2.4)
4. Жорий харажатлар
4.1. Реклама ва товарларни етказиш
4.2. Сотиш бўйича харажатлар
4.3. Маъмурий бошқариш ходимлари-
нинг иш ҳақлари
4.4. Ижара тўловлари
4.5. Коммунал хизматлар бўйича
харажатлар
4.6. Воситалар, биноларини жорий
таъмирлаш
4.7. Телефон ва почта харажатлари
4.8. Транспорт харажатлари
4.9. Суғурта
4.10. Воситалар, биноларнинг аморти-
зацияси
4.11. Бошқа жорий харажатлар
5. Жорий харажатлар - жаъми
(4.1.+4.2.+...+4.11).
6. Бошқа харажатлар
6.1. Кредитни тўлаш бўйича
харажатлар
7. Умумий харажатлар сўммаси
(2.4.+5+6.1)
8. Солиқ тўлашгача бўлган фойда ёки
зарар (1-7)
9. Солиқлар (37%)
10. Соф фойда (+) ёки зарар (-) (8-9)
Жорий харажатлар, яъни 5-бандда йил давомида режалаштирилган маҳсулот
ҳажмини ишлаб чиқариш учун қандай харажатлар зарурлиги кўрсатилади. Шуни кайд
қилиш керакки, "жорий харажатлар" сотиладиган маҳсулотлар кўламига боғлиқ бўлмайди.
Улар корхонани бошқариш учун зарур.

---

85
"Бошқа харажатлар", яъни 6-бандда корхонанинг кундалик фаолияти билан боғлиқ
бўлмаган зарурий тўловлар акс эттирилади. Бундай харажатларга сотиладиган маҳсулот
қийматиига ҳамда "жорий харажатларга" киритилмайдиган мажбурий тўловлар
киритилади. Масалан, кредитлар буйича фоиз тўловлари, лицензия учун тўловлар ва
ҳоказолар шундай тўловлар жумласига киради
Бизнес режа да "Лойиҳа рентабеллиги (фойдалилиги)" бўлими алоҳида ўринни
эгаллайди. Чунки, рентабеллик корхонанинг фаолиятини тавсифловчи муҳим кўрсаткич
бўлиб ҳисобланади. Бу кўрсаткич фойда олиш даражаси, сарфланган ҳаражат ёки капитал
ҳисобига тўғри келадиган фойда ҳажмини белгилайди. Жаҳон тажрибасида
рентабелликни "Молиявий соғломлик" деб қабўл қилинган.
Бизнес режанинг 10-бўлими, яъни "Лойиҳанинг рентабеллиги" бўлимида
қуйидагилар ёртитилади:
• корхонани ташкил этиш бўйича инвестиция ҳаражатларининг умумий ҳажми ва
унинг маҳсулот бирлигига туғри келиш даражаси (асосий ва айланма
капиталларга, инфраструктурага ва ҳоказолар учун инвестициялар);
• режалаштпирилаётган корхонани ишлатиш, маҳсулотни сотиш ва хизматини
ташкил этиш қанчага тушади?
• маҳсулотни сотишдан ёки хизматдан келадиган умумий даромадларҳажми
қанчабўлиш мумкин?
• режалаштирилаётган корхона қандай турдаги солиқларни тўлаши керак?
• қарзга олинган маблағларни қайси муддатларда ва қандай ҳаражатларда
қайтариш режалаштирилаяпти;
• режалаштирилаётган корхонанинг умумий фойдасининг ҳажми ва нормаси қанча
бўлиши мумкин.
Рентабелликка эришиш учун сотувдан тушган тушумдан (СТ) ўзгарувчан
ҳаражатларни (УХ) айириб ташлаганимизда, у доимий ҳаражатлардан (ДХ) кўп бўлиши
керак яъни: