|
2008 йилда иқтисодий ночор корхоналарни таркибий ўзгартириш
дастурларининг бажарилиши тўғрисида маълумот
№
Худуд
лар
Согло
млаш-
тири
ш
дасту
ридаг
и
корхо
налар
сони
шундан:
Рекон
струк
ция
ишла
ри
кетаёт
ган
корхо
налар
Ян
ги
кор
хон
ала
р
Ижо
бий
нати
жага
эри
шга
н
корх
о-
нала
р
И/ч
хажм
ини
1,2
бароб
ар-дан
оширг
ан
корхо
налар
Ишчилар
сони
Ишлаб
чикариш
хажми
(млрд.су
м)
Кирит
илган
инвестици
я
01.01.0
8
й.
холат
ига
01.01
.09 й.
холат
ига
01.01.0
8
й.
холат
ига
01.01.0
9
й.
холат
ига
Млр
д
. сум
м
лн.
АК
Ш
долл
ари
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
1
2
1
3
1
Корак
олпоги
стон Р.
37
4
2
27
24 1 676 2 087
11
,8
16
,6
1,7
1,1
2
Андиж
он
37
8
1
24
22 2 407 5 678
6,
8
33
,8
3,5
30,6
3
Бухор
о
49
6
3
35
24 1 521 2 012
7,
7
14
,2
4,6
5,2
4
Жизза
х
27
7
17
17 482
804
1,
8
4,
6
4,9
15,0
5
Кашка
дарё
31
1
4
23
23 1 326 1 473
8,
5
7,
4
2,4
6
Навои
й
27
3
21
19 2 394 2 420
33
,8
32
,6
3,4
6,3
7
Наман
ган
36
4
2
26
16 1 190 1 365
4,
1
6,
6
0,9
1,3
8
Самар
канд
51
11
34
29 4 159 4 412
21
,0
30
,1
22,6 1,8
188
9
Сирда
рё
16
4
11
10 598
943
8,
6
32
,2
1,0
2,0
10
Сурхо
ндарё
37
2
4
27
16 3 237 3 365
9,
8
12
,4
1,5
2,1
11
Тошке
нт вил.
37
3
1
29
27 11 753
12
371
105,7
141,9
12,4 27,7
12
Фарго
на
52
9
1
36
20 3 906 4 250
14
,1
26
,5
3,7
12,3
13
Хораз
м
61
1
3
50
24 3 405 3 946
20
,3
25
,3
7,1
0,7
14
Тошке
нт ш.
63
12
1
44
43 8 890
10
815
106,5
149,4
7,2
8,7
Жами
56
1
75
2
2
404
31
4
46 944
55
941
360,4
533,5
76,9
114,7
Бизнинг жуда кўп йирик корхоналарда ишлаб чиқаришда иштирок
этмайдиган, лекин корхона балансида сақланиб турган бино ва иншоотлар,
асосий воситалар, ортиқча ер майдонлари ва аҳолига хизмат қилувчи
ижтимоий ва муҳандислик инфратузилмалар сақланиб келиниши
натижасида корхоналарнинг ўзгармас харажатлари жуда катта юкни ташкил
қилмоқда. Бу ортиқча харажатларни камайтириш ва йўқотиш учун
корхоналарни реструктуризация қилиш керак.
Собиқ иттифоқ тузумидан мерос бўлиб қолган баъзи маданиятларни
тугатилмаганлиги. Ҳозирги кунда баъзи корхоналарнинг ишлаб чиқариш
ҳажмлари бир неча ўн маротаба камайишига қарамасдан ишчилар сони
камайтирилмаган.
Республикамиз иқтисодиёти ва корхоналар ривожланишида ички
инвесторлар
ролининг
пастлиги.
Олиб
борилган
таҳлиллар,
хусусийлаштирилган корхоналар эгалари бугунги кунда корхоналарни янгилаш
мақсадида инвестиция киритиш имкониятлари паслигини кўрсатмоқда.
Бу бўлимнинг якунида Республикамиздаги корхона ва ташкилотларнинг
кучли ва заиф томонларини кўриб чиқиш ўринли деб топилди.
189
Республикамиздаги корхона ва ташкилотларнинг кучли ва заиф
томонлари
Корхона ва
ташкилотларнинг
кучли томонларини
Корхона ва ташкилотларнинг заиф томонларини
- арзон ишчи кучи ва
хом-ашё ресурслари;
- давлат тарифида
ташқаридан
кириб
келаётган
баъзи
маҳсулотларга бож
тўловларининг
юқорилиги;
-
рақобатчилар
бозорининг
тўлиқ
ривожланмаганлиги;
-
республикамизда
баъзи солиқ турлари
ставкаларининг
пастлиги;
-
республикамизда
ва
Ўрта
Осиёда
тўйинмаган
йирик
бозорнинг
мавжудлиги
ва
бошқалар.
-
корхона раҳбарларининг бозор иқтисодиёти
қонуниятларини билмаслиги ва бу соҳадаги билим
даражасининг пастлиги;
- маҳсулот ва хизматларнинг сифат даражаларининг
пастлиги;
- корхона ва ташкилотлар асосий воситаларининг
эскириш даражалари юқорилиги;
- корхоналарда ортиқча харажатларга йўл қўйилиши
ҳамда
ишлаб
чиқариш
қувватларидан
тўлиқ
фойдаланмасликлари натижасида ишлаб чиқарилган
маҳсулот таннархининг юқорилиги;
- рақобат бозорининг тўлиқ ривожланмаганлиги;
- корхоналар истеъмолчилар талабларидан келиб
чиқиб маҳсулот турини ва сифатини яхшилашга доир
ўзгаришларини қилиш қобилиятига эга эмаслиги;
- корхоналар айланма маблағларининг айланиши
сустлиги, сотилаётган тайёр маҳсулотдан пул
тушумларининг ўз вақтида амалга оширилмаслиги;
- корхоналар инвесторларни ўзига жалб қилиш
даражаларининг пастлиги;
- республикамизда инвестицион муҳитнинг етарли
даражада
ривожланмаганлиги,
кредитлар
фоизларининг юқорилиги;
- йирик корхоналарнинг давлат тасаруфида сақланиб
турилиши ва бошқалар.
Ўзбекистонда корхоналарни реструктуризациялаш жараёнларининг
ҳуқуқий асослари яратилган ва реструктуризациялаш жараёни бир нечта қонун
ва қарорлар билан тартибга солинади.
Бу жараёнлар асосан:
-
Ўзбекистон Республикаси “Банкротлик тўғрисида”ги, “Товар
бозорларида монополистик фаолиятни чеклаш ва рақобат тўғрисида”ги,
“Табиий монополиялар тўғрисида”ги қонунлари;
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2005 - йилнинг 2 - майидаги
190
ПҚ - 66 “Ўзбекистон Республикаси монополиядан чиқариш, рақобат ва
тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш Давлат Қўмитаси фаолиятини ташкил
қилиш тўғрисида” қарорлари;
- 2005 йилнинг 14 - апрелида Адлия Вазирлигида рўйхатдан ўтказилган
Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт Вазирлиги ҳузуридаги Иқтисодий ночор
корхоналар ишлари Қўмитаси “Корхонларнинг молиявий – иқтисодий аҳволи
мониторинги ва таҳлил қилиш мезонларини аниқлаш тартиби тўғрисида”ги
1469 - сон Низоми тартибга солинади.
Бу қонун ва қарорлар айримларига қисқача тўхталиб, қуйидагиларни
изоҳлаш мумкин:
- Ўзбекистон Республикаси “Банкротлик тўғрисида”ги қонуни 12 бобдан
ва 192 моддадан иборат бўлиб, корхоналарнинг иқтисодий ночорлик
аломатлари, судгача санация қилиш, банкротлик тўғрисидаги ишларни хўжалик
судида кўриш, корхонага кузатув жорий қилиш, суд санацияси, ташқи
бошқарув, тугатишга доир иш юритиш, келишув битими, қарздор юридик
шахслар айрим тоифалари банкротлигининг ўзига хос хусусиятлари, якка
тартибдаги тадбиркорнинг банкротлиги ва банкротликнинг соддалаштирилган
таомилларини ҳуқуқий асослари белгилаб берилган.
Зарар кўриб ишлаётган ва иқтисодий ночор корхоналарнинг давлатга
тегишли улушларини эркин сотувга қўйиш ва корхоналар банкротлиги ва
санацияси масалалари бўйича Ҳукумат комиссияси, Ўзбекистон Республикаси
Давлат Мулки Қўмитаси, Макроиқтисодиёт Вазирлиги, Молия Вазирлиги,
Иқтисодий ночор корхоналар ишлари Қўмитаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳар
ҳокимликлари,
уюшмалар,
корпорациялар,
компаниялар,
хўжалик
бирлашмалари ва корхоналар билан биргаликда соғломлаштириш дастуридаги
561 та зарар кўриб ишлаётган ва иқтисодий ночор йирик саноат корхоналари
таркибини ўзгартириш (реструктуризациялаш) ҳамда уларнинг молиявий
аҳволини мустаҳкамлаш юзасидан комплекс чора - тадбирларни тасдиқланиши
ва уларнинг бажарилиши бўйича доимий мониторинг олиб борилиши белгилаб
қўйилган.
191
Шу билан биргаликда “Ўзбекэнерго” давлат - акциядорлик компанияси,
“Ўзкимёсаноат” давлат - акциядорлик компанияси, “Ўзкоммунхизмат”
агентлиги,
“Ўзбекистон
ҳаво
йўллари”
миллий
авиакомпанияси,
“Ўзагромашсервис” уюшмаси, Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ва сув
хўжалиги Вазирлиги, Вазирлар Маҳкамасининг комплекслари, Ўзбекистон
Республикаси Макроиқтисодиёт ва статистика Вазирлиги, Молия Вазирлиги,
Давлат мулки Қўмитаси билан биргаликда корхоналарнинг молиявий
беқарорлиги сабабларини чуқур таҳлил қилиниши ҳамда уларни молиявий
соғломлаштириш юзасидан таъсирчан чора - тадбирлар ишлаб чиқилиши
кўрсатиб ўтилган.
Таркибий ўзгартирилаётган (реструктуризациялаш жараёни олиб
борилаётган) корхоналар таркибини ўзгартириш жараёнида ортиқча мол -
мулкни сотишда, бўшаётган маблағлар, солиқлар ва мажбурий тўловлар бўйича
қарзларни қоплашга, ишлаб чиқаришни техника билан қайта жиҳозлашга, асбоб
- ускуналарни демонтаж ва монтаж қилиш харажатларини қоплашга мақсадли
йўналтирилган тақдирда, даромад (фойда) солиғи тўлашдан озод қилиниши
белгилаб қўйилган.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2008 йил 18-ноябрдаги
Do'stlaringiz bilan baham: |
