Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт

н
к
к
р
р
о
о
т
т
л
л
и
и
к
к
 
 
т
т
а
а
о
о
м
м
и
и
л
л
л
л
а
а
р
р
и
и
 
 
о
о
р
р
қ
қ
а
а
л
л
и
и
 
 

Кузатув 
 

Суд санацияси 
 

Келишув битими 
 

Ташқи бошқарув 
 

Тугатишга доир 
иш юритиш. 
М
М
а
а
х
х
с
с
у
у
с
с
 
 
д
д
а
а
с
с
т
т
у
у
р
р
л
л
а
а
р
р
 
 
о
о
р
р
қ
қ
а
а
л
л
и
и
 
 

Ҳукумат 
қарорлари ва 
фармойишлар
и 
 


Таркибий 
ўзгартириш 
дастурлари
.
.
 
 

---

186 
ахборотларни йиғиш имкониятлари жуда камлиги. Бу ҳолат айниқса ҳозирги 
кунда иқтисодиётимизга ўзининг салбий таъсирини кўрсатмокда. 
- Корхоналар ишлаб чиқариш қувватларидан фойдаланиш даражасининг 
пастлиги. Бунга сабаблар: 
- корхона раҳбарияти томонидан маҳсулот ишлаб чиқариш ва уни сотиш 
бўйича аниқ стратегиялар ишлаб чиқилмаганлиги, корхона раҳбарларининг 
бозор иқтисодиёти механизмлари, талаблари ва корхонанинг рақобат 
бозорида ўз ўрнини ушлаб туришига ёки оширишга йўналган ҳаракатларни 
ишлаб чиқишлари учун билим даражасининг етмаслиги; 
- корхона маркетологлари томонидан хом - ашё ва ишлаб чиқарилган 
маҳсулотни сотиш бозорларининг ўрганилмаганлиги; 
- корхоналар ишлаб чиқаётган маҳсулоти нархининг юқорилиги ва 
сифатининг пастлиги натижасида корхонанинг рақобат бозоридаги улишининг 
камайиб бораётганлиги. Корхона маҳсулоти нархи ошиб кетишининг сабаби 
корхона ўз мулки ва ер майдонларидан норационал фойдалаётганлиги; 
- корхоналарда сотилган маҳсулотга пул тушумининг ўз вақтида амалга 
оширилмаганлиги сабабли корхона кейинги ишлаб чиқаришини таркиблаши 
учун маблағларнинг етишмаслиги;
- корхоналарнинг давлат тасарруфидан чиқарилмаганлиги, ёки 
хусусийлаштирилган 
бўлсада, 
корхоналар 
ҳақиқий 
мулкдорларга 
берилмаганлиги;
- корхона асосий воситаларининг эскириш даражасининг юқорилиги ва 
асосий фондлардан фойдаланиш даражаси пастлиги натижасида корхона тайёр 
маҳсулотининг таннархи юқори бўлишига олиб келган ва корхона рақобат 
бозоридан чиқиб кетганлиги; 
- корхоналар тарафидан тўлиқ таҳлил қилинмаган ҳолда узоқ муддатли 
кредитлар олиш орқали корхоналарга киритилган инвестициялар; 
- корхоналар томонидан 2004 - 2009 йилларда чет эл валюталарида 
олинган узоқ муддатли кредитнинг курс фарқи ҳисобига зарар олишлари 
натижасида йилдан - йилга корхона айланма маблағларининг камайиб бориши;

---

187 
- Республикамизда фаолият олиб бораётган жуда кўп йирик корхоналар 
собиқ социалистик тузум даврида ўз фаолиятини бошлагани, яъни йирик 
корхоналарда эскириш даражасининг юқорилиги, ҳамда жуда йирик 
майдонларда жойлашганлиги сабабли ишлаб чиқарилган маҳсулотлари 
таннархининг юқорилиги натижасида ташқи бозорда рақобат даражасининг 
пастлиги.