Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети туризм асослари

14. 2. Миллий парк ва резервацияларнинг ўзига хос хусусиятлари ва уларнинг туризмга даҳлдорлиги
Энг машҳур миллий парклар
Миллий парклар - ажойиб табиат объектлари (шаршара, гўзал ландшафт, орол ва ҳ. к.) бўлган резервация, ҳудуд ёки акваториялардир. Миллий парк деб эълон қилинган баъзи ҳудудлар тарихий аҳамиятга ҳам эга бўлади. Масалан, тарихий миллий кўриқхоналар. Булар машҳур кишилар ва арбоблар ватани, ҳарбий тўқнашув ёки муҳим тарихий ҳодиса бўлиб ўтган жойлар бўлиши мумкин.
Дунёдаги биринчи миллий парк - Йеллоустон паркидир, у 1672 - йили АҚШда ташкил этилган. Миллий паркларни яратишнинг иккинчи ташаббускори - Канада бўлиб, у ерда 1885 - йил Banff миллий парки ташкил этилди. Серқоя тоғларининг шарқий ёнбағридаги 10 кв. миль (26 кв. км) ҳудуд миллий парк, - деб эълон қилинган. Ҳозирги кунда бу парк 6400 кв.км дан ортиқроқ жойни эгаллайди. Парк худудида бир нечта музлик ва кўллар бор.
Одатда миллий парклар давлатнинг юқори органлари томонидан ташкил этилади. Шу кунгача ер юзида 3500 дан ортиқ миллий парклар мавжуд бўлиб, улардан 2600 таси катта парклар ҳисобланади ва халқаро аҳамиятга эга - БМТ рўйхатига киритилган. Дунёдаги энг катта парклар: Banff, Kaziranga, Corbett, Serengeti, Tsavo, Gagady, Kruger. Миллий парклар давлат ёки бир нечта давлатлар ҳимоясида сақланади.
Миллий паркларни ташкил этиш ва қўллаб - қувватлаш бўйича кўпгина шартномалар тузилган. The Yondon Convention for the Protection of African Fauna and Flora 1933 - йили қабул қилиниб, Африка ва дунёнинг бошқа минтақаларида миллий парклар ташкил этилиш жараёни бошлаб юборилди. The Pan American Convention on Nature Protection 1942 - йилнинг май ойида кучга кирган ва бир нечта мамлакатларни бирлаштирган (AҚШ, Гватемала, Венесуэла, Сальвадор, Гаити, кейинроқ эса - Доминикан республикаси, Мексика, Эквадор, Аргентина, Никарагуа, Перу ва Бразилия қўшилган). Бу битимдан кўзланган мақсад ер ва сув, шунингдек, табиатнинг маҳаллий ресурсларини, айниқса, йўқолиб кетаётган ноёб ҳайвонлар ва қушларни, Перу Чангалзоридаги кам сонли аҳолининг табиий ҳаётини муҳофаза килишдан иборат. The International Union for Conservation of Nature and Natural Resources (IUCN) 1948 - йил Fontainebleau, Францияда тузилган. Иттифоқнинг асосий мақсадлари - ҳудуддаги ўсимлик ва ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилишни режалаштириш, илмий, илмий - тадқиқот ва маданий фаолият юритишдир. 1958 - йил бу ташкилот БМТ га миллий паркларни яратиш ва қўллаб - қувватлашни назарат қилиш ҳақида таклиф киритган. Шу йили Миллий парклар бўйича БМТнинг Халқаро Комиссияси ҳам тузилган.
1962 - йил Сиетлда миллий парклар бўйича биринчи Жаҳон конференцияси ўтказилди, унда 70 дан ортиқ мамлакатлар вакиллари иштирок этди. 1969 - йили Деҳлида бўлиб ўтган IUCN нинг Ўнинчи Бош Ассамблеясида Миллий паркларнинг умумий концепцияси ишлаб чиқилди.Унга мувофиқ:
Миллий парк - нисбатан катта музофот ёки ҳудуд бўлиб,
- бир ёки бир нечта экотизимга инсон ва унинг хўжалик фаолияти таъсирида муҳим ўзгартиришлар киритилмаган бўлиши;
- ўсимлик ва ҳайвонот дунёси ўзига хос ажралиб туриши, ҳудуд эса илмий қизиқишга эга бўлиб, қўриқланиши ва ўрганилиши;
- маҳаллий табиат ландшафтлари ўзининг табиий гўзаллиги билан ажралиб туриши;
- мамлакатнинг тегишли ва муҳтор ҳукумати ҳудудда экологик, геоморфологик ёки эстетик хусусиятларни сақлаб қолиш мақсадида уни хўжалик томондан ўзлаштирилишини таъқиқловчи ёки чегараловчи чораларни кўриши;
- уларга ташриф буюриш фақат таништирув, илмий, таълимий ва маданий мақсадларда бўлиши кераклиги кўрсатиб ўтилди.
БМТ ва ЮНЕСКО га аъзо мамлакатлар 1972 - йили миллий парклар тўғрисида Иккинчи Бутунжаҳон Конвенциясини қабул қилишди. Ҳозирги кунда таҳминан 70 та давлат ушбу конвенцияга амал қилади. Деярли барча миллий паркларда инсон хўжалик фаолияти қатъий чегараланган бўлиб, фақатгина туризм фаолиятини ташкил этиш ёки табиатни минимал қўллаб - қувватлаш, ҳайвонлар миқдорини тартибга солиш ва ҳ. к.ларга йўлга қўйилади. Ландшафт (манзара) лар ва гўзал ноёб табиат, ўсимлик ва ҳайвонот дунёси инсон аралашувидан ҳимоя қилинган ва табиий ҳолда сақланади. Баъзи қўриқхоналарга ҳатто туристлар кириши ҳам таъқиқланган. Миллий паркларнинг катта қисми туризмда кенг қўлланилади, лекин туристлар қатъий белгиланган маршрутларда, проводникли махсус автомобилларда юришади, кемпингларда ётиб қолишлиги ташкил этилади.
Африка миллий парклари
Африкада миллий паркларни тузиш жуда долзарб. Браконьерлар - ўғринча овчилар ҳайвонларни ҳимоя қилувчи маҳаллий қонунларни тез - тез бузиб туришади, вақти ҳушлик ва фойдани қувиб ноёб ҳайвон ва қушларни аёвсиз қиришади. Африка мамлакатлари ҳукуматлари томонидан тирик табиат музейлари ва лабораториялари бўлиб хизмат қилувчи катта қўриқхоналар ва миллий парклар қурилган. Энг катта парклар қаторига Заир паркларини киритиш мумкин: Salonga, Upemba, Maiko ва Virunga. Замбияда бегемотлар ва қора каркидонларнинг катта миқдорига эга бўлган Kafue парки ташкил этилган. Hwange миллий парки Зимбабве да жойлашган бўлиб, 1927 - йили резервда турган ва фақат 1949 - йили юридик мақомига эга бўлган. Парк худудининг учдан бир қисми ташриф буюрувчиларга очиқ, қолган қисмига табиатнинг дастлабки кўринишини сақлаш мақсадида киритиш таъқиқланган. Танзаниядаги Serengeti миллий парки дунёга ўзининг кўп миқдордаги wildebeests, zebras ва gazelles подалари билан машҳур. Лекин, энг катта Африка миллий парки Кениядаги Tsavo дир. Марказий Кенияда Aberdare ва Kruger миллий парклари яратилган бўлиб, уларда Африканинг энг катта ҳайвонлари филлар, бегемотлар, оқ каркидонларнинг бутун тўдаси табиий шароитларда яшайди. Миллий филлар қўриқхонаси Addo Elephant да сувда махсус минора қурилган бўлиб, у ердан туристлар кечқурун филларнинг сув ичишини томоша қилишлари мумкин. Уганданинг Kabalega парки (Мurchison шаршараси ёнида) нинг асосий қисмини саванна эгаллаган. Унинг баъзи қисмлари чангалзор, бир қисми Нил қирғоғида папирус ўсимликлари билан қопланган. Африканинг бошқа йирик миллий парклари - Малидаги Baoule, Ботсванадаги Gemsbok, Намибиядаги Namib Desert / Naukluft (Жанубий - Гарбий Африка) ва Марказий Африка Республикасидаги Manovo - Gounda - St. Floris.
Осиё ва Австралия парклари
Осиё мамлакатларидан Японияда табиатга жуда эҳтиёткорона муносабатда бўлинади. Японияда кўп миқдорда миллий парклар мавжуд бўлиб, улар ичида энг машҳури ва тан олингани - Фудзияма тоғидаги миллий тимсол ҳисобланувчи вулқон конуси - Fuji -Hakone - Izu. Денгиз аквапарки Seto - Naikoi забт этувчи seascapesга эга. Ўчган вулқонлар оғзини кўрувчилар учун Akan парки ҳам машҳур. Chubu - Sangaku парки Япониянинг энг юқори тоғ чўққилари - Alps ни ўз ичига олади. Кўпгина муқаддас ибодатхоналарини ўз ичига олган Love1y Nikko парки ҳам тоғли ҳудудда жойлашган.
Ҳиндистонда ҳам бир нечта миллий парклар ташкил этилган бўлиб, улардан энг машҳури Ҳимолай тоғи яқинидаги Corbett парки ҳисобланади, Паркда ноёб ҳайвонлардан - йўлбарс ва қоплонлар яшайди. Шри - Ланкадаги Gal Oya парки катта ҳовуздан иборат. Унда филлар ва қоплонлардан ташқари қушлар дунёсининг ноёб вакиллари кўп миқдорда мавжуд.
Австралия миллий паркларнинг кенг тизимига эга. Улар ичида энг машҳури Gagadu парки бўлиб, унда йирик тумсох питомники (питомник - ҳайвонлар парвариш қилинадиган, кўпайтириладиган, қўриқланадиган жой) мавжуд. Мазкур паркда туристларни жалб қилиш учун питомникнинг биноси тумсох шаклида қурилган дунёда ягона бўлган отели билан машҳур. Тош бармоқлар машҳур Водийси ва узунлиги бир километрга яқин бўлган баҳайбат тошли тўлқин шаклидаги ажойиб қоя Австралия жанубидаги Perth туристик маркази яқинида жойлашган. Янги Зеландияда эса учта парк энг машҳурлари ҳисобланади: Tongariro, Egmont ва Fiordland.
Европа парклари ва резервациялари
Буюк Британия миллий парклари давлат мулки ҳисобланади. Уларга Lake District, Peak Distrikt ва Yorkshire Dales ни киритиш мумкин. Уэлсьдаги Snowdoniya ва Brecon Beacons парклари ўз ичига минглаб акр (акр - Англия ва Шимолий Америкада 0,4047 гектарга тенг ер ўлчови) тепаликлар, кўллар, ўрмонларни олади. Шотландиядаги энг катта парк Cairngorm National Nature Reserve Британ оролларида жойлашган. Унинг ҳудудида ноёб турдаги флора ва фаунага эга бўлган 64000 акр (26000 гектар) ер эгалланган. Cairngorm Mountains - Британ оролларидаги энг баланд тоғ ҳисобланади.
Швейцариянинг Альпдаги миллий парки 42000 акр (17000 гектар) ҳудудни эгаллаган. Альп тоғидаги бошқа катта парк Италияга тегишли - Gran Paradisо дир. Франциянинг энг катта миллий парки - La Vanoise деб номланган. 1969 - йил ғарбий Германия 2 та миллий паркни эълон қилган - Berchtesgaden ва Bavarian Forest. Ушбу 2 та йирик паркка қўшимча равишда Германия қонун билан ҳимоя қилинувчи резервация ёки қўриқхона характеридаги 80 га яқин паркларга эга. Европа халқаро парклари 1969 - йил эълон қилина бошланган бўлиб, улардан биринчиси Люксембург ва Германия ҳудудида ташкил этилган парклар ҳисобланади.
Лотин Америкаси миллий парклари
Лотин Америкасида парклар табиатни дастлабки кўринишида сақлаш ва ваҳшиёна эксплуатациядан ҳимоя қилиш мақсадида ташкил этилган. Улардан энг биринчилари қаторида 1934 - йил бунёд этилган Галапагос оролларидаги (Эквадор) парки бўлиб, унда тошбақаларнинг ноёб турлари, шунингдек, сувда ва қуруқликда яшовчи бошқа жониворлар мавжуд. Juan Fernandez ороли Чилига тегишли миллий паркдир. Аргентина Nahuel Huapi миллий парки чиройли кўллар билан бир қаторда Анд тоғ тизмасининг этагида 2 миллион акр ҳудуд (800000 гектар)ни эгаллайди. Дунёда тенги йўқ Игуасу (Iguazu) шаршараси ҳам Аргентино - Бразилия чегарасидаги қўриқланувчи ҳудуд, - деб эълон қилинган. Бразилиядаги Rio de Janeiro дан унча узоқда бўлмаган Organ Mountains National Park 1939 - йили ишга тушурилган. Мексикада ҳам жуда кўп миллий парклар мавжуд, улардан машҳурлари Guerrero штатидаги Cacahuamilpa ғори, Michoacan тоғи ва бошқалар. Резервацияларга тарихий қишлоқлар ҳам киритилган. Масалан, Taxco ва San Miguel de Allende - испан мустамлака меъморчилигини сақлаб қолган миллий ёдгорликлар, шулар жумласидандир. Венесуэла миллий парки - Canaima дунёдаги энг баланд шаршара Angel Falls билан машҳурдир.
АҚШ миллий парклари
АҚШ да 5000 га яқин миллий парклар ёки унга тенглаштирилган ҳудудлар мавжуд. Булар қайсидир президент туғилган ферма, ҳарбий жанг бўлиб ўтган жой (N.B.: National Battlefield), тарихий парк ёки иншоот (N.Mem.: National Memorial - миллий мемориал), табиий резервациялар, масалан, Гранд Каньон, кўлли ўлкалар ҳудуди (N.L.: National Yakeshore) ва бошқалар. Миллий парк, - деб соҳиллар, кўллар, чиройли жойлар, қадимги темир йўллар ва бошқа жуда кўп объектлар эълон қилинган. Уларнинг барчаси давлат ҳимояси остида ва туристик мақсадларда фаол қўлланилади. Шунинг учун АҚШнинг ички туризми ташқи туризмдан қолишмайди. Мамлакатда кўриш қизиқарли бўлган жойлар туристларга, аввало, ўз мамлакати фуқароларига доимо тайёр туради.
Парклар турларда туристик кўргазма объекти сифатида кенг қўлланилади, уларда одатда махсус туристик инфратузилма, отеллар, ресторанлар, транспорт линиялари мавжуд бўлади. Дунё миллий боғлари тўғрисидаги ахборот (туризм мақсадида фойдаланиладиган) Халқаро Туристик Ташкилотлар томонидан чоп этилган. Guidelines; National Park and Protected Area for Touris WTO, Spain, 1992 анг./фр./исп.
Тематик парклар
Тематик паркларга аттракционлар парки ёки бошқа предметга йўналтирилган парклар киради. Масалан, Псков вилоятида Пушкин тоғлари номидаги Пушкин қўриқхонаси (Россия), кўнгилочар тематик паркларига классик мисол - Диснейленд (ҳамда Диснейворлд, ЕвроДисней ва бошқалар). Ундан ташқари дельфинария, океанариум, зоопаркларнинг турли хиллари ва бошқа кенг омма, туристлар, болалар ва катталарга аталган турли хил кўнгилочар парклар киради.
Диснейленд
Disneyland - Колифорния (АҚШ) да жойлашган ажойиб тематик болалар парки. У қизиқарли мультфильмлар асосчиси Уолт Дисней - Walt Disney мультфильмларини мотиви асосида ишланган кўп миқдордаги аттракционларни ўз ичига олади. Дастлаб Диснейленд 1954 - йил Калифорния штатининг Акахайма шаҳри (АҚШ)да йирик ўйинчоқ шаҳар, кўнгилочар томоша ва атракционга тўла қилиб қурилган ва бутун дунёга машҳур бўлган. Ўзининг ноёб стили, шакли ва штампига эга бўлган ҳамда ҳажмига кўра ишониб бўлмайдиган даражада катта шоу - саноатни ташкил қилувчи ва 40 йилдан узоқроқ эксплуатация қилувчи махсус компания Walt Disney Company ташкил этилган.
1960 - йилдан бери Диснейленд акцияларининг 100 % Walt Disney Production компаниясига тегишли, кейинчалик унинг номи Walt Disney Co. га ўзгартирилган. Парк худудида кўллар, анҳорлар, темир йўллар, моделлаштирилган шаҳар ва чангалзорлар, ғорлар ва тоғлар мавжуд. Ҳақиқий мавжуд бўлган ва фантастик ҳайвонларнинг харакатланувчи моделлари ўрнатилган, мунтазам равишда актёрлар минглаб эртак ва тарихий қаҳрамонлар кастюми ва ролида томоша кўрсатишади. Туристларга хизмат кўрсатувчи бутун индустрия яратилган, отелларнинг ўзи 26 тадир (фақат Калифорнияда), кўпгина ресторанлар, транспорт тармоқлари, спорт иншоотлари, сузиш бассейнлари, теннис кортлари, гольф ва крекет майдонлари, от, пони ва велосипедларда учиш учун йўлкалар ҳамда қишда конькида учиш йўлкалари қурилган. 1971 -йилга келиб Диснейленд 100 миллион ташриф буюрувчиларга хизмат қилган.
Бутун дунё бўйича ҳар бир туристга нархга кириш ва шоуда қатнашиш учун чиройли паспрот берувчи, ўнлаб ихтисослашган турларни амалга оширувчи махсус туристик агентлик мавжуд. Ажойиб Disneyland Hitelgan паркка иштирокчиларни нодир (рельс) йўл бўйлаб олиб боради.
1971 - йил Флорида штатининг Орландо шаҳри (АҚШ)да аналогик томоша маркази - Walt Disney Word (75 кв. км) қурилган. Кейин аналогик парк Токиода қурилган (1983 - й.). Булар ниҳоятда катта ютуққа эришиш натижасида амалга оширилган.
1992 - йил Европа (Париж)да ЕвроДисней яратилган. У 2000 гектар ҳудудда жойлашган (40 та катта аттракцион, 6 та йирик отель коттежлардан иборат поселка (шаҳар типидаги қишлоқ)ни ўз ичига олади). Анъанага кўра аттрационлар тематик йўналишга эга: fantaslyand - болалар мультфильмлари мотивига кўра, Arontierland "Ёввойи Гарб" - ковбой бурчаги, adventureland замонавий - Голливуд фильми мотивига кўра саргузаштлар, space mountains - фантастика, star war - уруш (жанг) ва ҳ. к. Паркда кўпгина аттракционлар қурилган, жумладан, Америка тоғлари, ракетада ойга учиш, капитан Немо ер ости кемаси, ваҳима хоналари ва бошқалар. Парк атрофида 5 та станцияли темир йўл ўтади. Ясама кўлларда қадимий ғилдиракли кемада ҳамда қайиқларда сузиш мумкин. Кўпгина қалъалар, қасрлар, кўприклар, шаршаралар, тонеллар, ғорлар қурилган. Индиана Жонс саргузаштларида аравада учиш учун махсус аттракцион мавжуд. Парк бўйича нормал экскурсия 8 - 9 соатни ўз ичига олади. Ташриф буюрувчиларга кўпгина кафелар, музқаймоқ ейиш шаҳобчалари, миллий стилдаги ресторанлар қурилган. Паркка ҳар йили 10 - 11 млн. атрофида турист ташриф буюради.
Америка парклари яхши қадимий ҳудудларда жойлашган ва туристлар унга бутун йил давомида самарали келиб кетишади. Европа парки аттракционларни ташкил этиш ва уни тўлдириш нуқтаи - назардан қишда қийналади, лекин яхши маркетинг натижасида 1994 - йил фойдали бўлди. Шуни айтиб ўтиш керакки, 1993 - йил Францияда парк зарар билан ишловчи корхона бўлган (1993 -йил зарарлар 113 млн. долларни ташкил этган). Шу боисдан, паркка кириш билетларини баҳоси 20 % га пасайтирилди, бир вақтнинг ўзида янги аттракционлар очилди. Келувчилар оқими 30 % га кўтарилиши ҳисобига бир йилда паркка 9 млн. киши ташриф буюрган - паркка эксплуатация қилишдан тушган фойда таҳминан 100 млн. долларни ташкил этган.
Парклар ёшларидан қатъий назар бутун дунёдан туристлар келиб - кетишининг ўзгармас объектидир. Уларга келувчиларнинг умумий сони бир йилда 1 млрд. кишидан ортади. Тематик паркларда халқаро классдаги замонавий техника ютуғидан фойдаланиб қурилган ва аналогларга эга бўлмаган 55 та йирик аттракцион қурилган. Аттракционлар техник воситалар, ҳисоблаш техникаси, қўғирчоқ - роботлар ҳамда актёрларнинг катта қисмидан фойдаланишни бир - бирига уйғунлаштиради.
Парклар худуди жуда катта, уни босиб ўтиш ва ҳар бир аттракционда иштирок этиш учун камида бир ҳафта керак бўлади. Парклардаги байрам - шоу кун бўйича узлуксиз давом этади. Анъанага кўра ҳар куни барча эртак каҳрамонлари иштирокида бир нечта шоу ўйналади: Disney Festival Magic ва Disney All star Magic. Машҳур фильмлардан оригинал трюкларни бажарувчи каскадёрлар гуруҳи ишлайди. Паркда мисли кўрилмаган катта миқдорда совғалар ва ўйинчоқлар сотилади, улар машҳур дисней қаҳрамонлари Микки Маус сичқони ва ҳ. к. га стиллаштирилган. Одатда дунёнинг турли томонидан келган туристлар паркда 2 - 3 кун бўлишади (стандарт тур икки тунаш), лекин 7 кун давомийликка эга бўлган турлар ҳам бор.
Диснейлендларда бир йил олдин ёзилган ўзларининг хусусий Calendar of eventsu бор. Режалаштирилган, миллий байрамларга тўғри келувчи байрамлар, фирма байрамлари, роджество байрамлари, янги йил, қишки, пасха, сув, июнь карнавали, фейерверклар, автомобиллар киради ва бошқа байрамлар ўтказилади. Булар туристларнинг қўшимча миқдорини жалб қилади. Паркда нафақат ўйин куни ва аттракционлар мавжуд, у ерда тизимлаштирилган мактаблар мавжуд, таълим дастурлари ўтказилади Youth Programm (10 - 15 ёшли болалар учун, 6 соатдан 3 та дастур) ва Adult Yarniy Advetures Programm, 8 катта ёшдаги болалар ва катталар учун иккита дастур, уч кунлик семинарлар - Management Seminare (шоу - бизнеснинг назария ва амалиёти) ва Educator Seminar - катталар учун. Болаларни жалб килиш учун имтиёзлар белгиланган 18 ёшгача бўлган паркка ота - оналари билан келган болалар, Диснейленд отелларида яшаш учун 100 % ли скидка олишади.
Бизнес нуқтаи - назардан Диснейленд ўзларини шоу - бизнесга бағишламоқчи бўлган мутахассислар ва кишилар учун ажойиб мактаб ҳисобланади. Туризмнинг ушбу саноат гигантида маркетинг қабуллари, меҳмонхона иши ва туризмни ташкил этиш; туристик индустрия ва аттракцион саноатнинг барча тизимлари ва воситалар йиғиндиси тушунилади. Айнан мана шу объектда Диснейлендга қўшилган барча корхоналар ва ташкилотларнинг мақсади, сиёсати, сервис даражаси, молия ресурсларининг марказланишида бўйсунишнинг самарадорлиги кўрсатилган ва бусиз супер қиммат турувчи корхона ақлга тўғри келмас эди. Диснейленд тимсоли билан ҳар қандай нарса, ҳар кайси отель ва ҳар қандай хизмат паркка даромад келтиради.
Шуни айтиб ўтиш керакки, Диснейленднинг тимсоли - баланд минорали чиройли афсонавий қасрдир. Бу қасрнинг прототипи бўлиб, Бавариядаги реал мавжуд бўлган ва ҳақиқийсига жуда ўхшаган кетадиган ноёб Нойшванштейн қасридир. Дисней ушбу қасрни сотиб олиб, қисмларга ажратиб, Америкага олиб кетишни хоҳлаган, лекин маҳаллий ҳокимият бунга қарши чиқишган ва режиссиёрлар немис обликини такрорланувчи ўзларининг америкача қасрини ўйлаб топишга тўғри келди. Паркларни кўриш учун нархлар нисбати ўртача, moderato синфидаги отелларнинг кўпчилиги гуруҳий ва даврий скидкаларга эга. Барча учта нарх учун характерли бўлган фақат Диснейлендга тегишли бўлган туристик агентликлар томонидан ташриф буюриш учун бир нечта дастурлар ишлаб чиқилган ва фаол сотилади: All inclusive PacKades, Classik Pakades - Ciassik plan, Food'n Fin Card, Specialired - катталар учун барча талабларга мос келувчи дастурларни тузишда ўзига хос хусусиятлари эса аниқ маълумотларни ҳар бир парк алоҳида ва ҳар йили нашр қиладиган Vacation Paclages каталогларидан олиш мумкин. Туристик махсус Tpavel Agents Reference Guide ахборот тўпламлари мавжуд.
Америка ҳамда қисман Токио ва Париж тематик паркларининг эгаси, шоу - саноат супергиганти - халқаро синфдаги компания - Walt Disney бўлиб, унга учта йирик кинокомпания, мусиқавий ва телевизион компаниялар, нашриёт ва туристик фирмалар, отеллар киради. Сўнгги кашфиёт - машҳур парк аттракционлари ва бошқа енгил аттракционлар ўрнатилган иккита йирик круиз кемасини сувга чиқариш. Бу гигантлардан биттаси - Disney Magis болали туристларга мослаштирилган бўлиб, 24000 пассажирга мўлжалланган.
Хулоса
Маълумки, миллий парклар ва резервациялардан ҳам туризм ишида ресурс сифатида фойдаланилади. Улар ҳудудларининг катталиги, табиий софлиги билан муҳим аҳамиятга эга. Ажойиб ва машҳур парклар ва ғорларни туристларнинг маданий дам олишида ўзига хос хусусияти мавжуддир. Туризмнинг катта даромад кўришида уларнинг ўрни беқиёсдир. Лекин, хорижий мамлакатларда бу тажриба ўрнак бўларли бўлсада, бизда бу иш ҳали яхши йўлга қўйилмаган. Қўриқхоналарга тур фирмаларга рухсат олиш қийин масала. Ҳатто сиёсий аҳамиятга эга, балки қандайдир маънода тўғридир. Булардан мустасно, республикамизда ҳам шундай ажойиб ҳудудлар мавжуд. Фақат келгусида улардан унумли ва мақсадли фойдаланиш лозим.