Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент ахборот технологиялари университети

 
 
5.7. Мантиқий каналларни очиш ва ѐпиш 
Манбадан бир ѐки ундан ортиқ қабуллагичларга узатиладиган 
маълумотлар Н.323 асосидаги тармоқларда мантиқий каналлар бўйича 
узатилади. Бу каналлар ҳар бир узатиш йўналиши учун ноѐб бўлган канал 
номери орқали идентификацияланади. Н.323 Тавсиясида икки турдаги 
мантиқий каналларни яратиш имконияти кўзда тутилган. Бир томонлама 
йўналтирилган (uni-directional), яъни манбадан маълумотлар қабуллагичига 
очилади ва икки томонлама йўналтирилган (bi-directional), яъни иккита 
йўналишларда манбадан маълумотлар қабуллагичига ва аксинча очилади. 
Бир томонлама йўналтирилган мантиқий каналлар Unidirectional Logical 
Signalling процедураси ѐрдамидан очилади (5.6-расм). 
5.6-расм. Бир томонлама йўналтирилган мантиқий каналларнинг очилиши 
процедураси
openLogicalChannel мантиқий канални очиш талабида қурилма бу канал 
бўйича узатиладиган маълумот турини ва уни кодлаш алгоритмини 
кўрсатади. Қурилма бир томонлама йўналтирилган мантиқий канални очса, у 
ҳолда дуплекс алоқани ташкил этиш учун қарама-қарши қурилма ҳам 
тескари йўналишда бир томонлама йўналтирилган канални очиши керак. 
Бунда у бунинг учун юқорида тавсифланган Uni-directional Logical Signalling 
процедурасини ишлатади. 
1-охирги 
қурилма 
2-охирги 
қурилма 

---

181 
5.8. Дарвозабонни аниқлаш 
Қурилма тармоқнинг тўлақонли қисми бўлишидан олдин, шундай 
қилиш керакки, барча қолган қурилмалар янги иштирокчини кўрсин ва у 
билан ўзаро таъсирлаша олсин. Бунинг учун қурилмани у ишлайдиган зона 
дарвозабонида рўйхатдан ўтказиш зарур. Қурилма маълум бўлиши учун 
тўғри келадиган дарвозабоннинг тармоқ манзили керак. Бу манзилни 
аниқланиши жараѐни дарвозабонни аниқланиши дейилади. Аниқлашнинг 
қўлда ва автоматик усуллари мавжуд. 
Дарвозабонни аниқлашнинг автоматик усулида қурилма 224.0.1.41 IP-
манзил (Gatekeeper UDP Discovery Multicast Address) ва 1718 UDP порт дан 
(Gatekeeper UDP Discovery Port) фойдаланиш билан кўп манзилли жўнатиш 
(multicasting) режимида Gatekeeper Request (GRQ) сўровини узатади. Охирги 
қурилмага бир ѐки бир неча дарвозабонлар GRQ сўровнинг rasAddress 
майдонида кўрсатилган манзилга ўз хизматлари таклиф этилган ва RAS 
канали транспорт манзили кўрсатилган Gatekeeper Confirmation (GCF) 
хабарни узатиш билан жавоб беради (5.7-расм). Агар дарвозабон охирги 
қурилмани рўйхатдан ўтказиш имкониятига эга бўлмаса, у сўровга 
Gatekeeper Reject (GRJ) хабари билан жавоб беради. 
5.7-расм. Дарвозабонни автоматик аниқлаш 
Агар GRQ сўровга бир неча дарвозабонлар жавоб берса, охирги 
қурилма ўз хоҳиши бўйича улардан истаганини танлаши мумкин, бундан 
кейин рўйхатга олиш жараѐни бўлиб ўтиши мумкин. Агар 5 секунд давомида 
ҳеч қандай дарвозабон GRQ сўровга жавоб бермаса, охирги қурилма сўровни 
такрорлаши мумкин. агар яна жавоб олинмаса, дарвозабонни танлашнинг қўл 
орқали усулига ўтиш зарур бўлади.