Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети 5230600 «Молия ва молиявий технологиялар»

30.Жорий мажбуриятлар ва тўловлар, ѐрдамчи дафтарлар, махсус журналлар, кирим журнали, нақд пул квитанциялари, сотиб олиш журнали, нақд пул тўловлари журналлари. Мажбуриятлар - қопланиши (тартибга солиниши) иқтисодий фойданинг камайишига, яъни амалдаги активларнинг камайишига олиб келишига ишонч мавжуд булган, ҳисобот даврида ёки утган даврларда юзага келган кредиторлик қарзлари ва бошқа қарзлардир. Мажбуриятлар корхона томонидан амалга оширилган турли битимлар натижасида вужудга келади ҳамда товарлар, курсатилган хизматлар ва бажарилган ишларга булғуси туловлар учун юридик асос ҳисобланади. Молия ҳисоби концепцияларида мажбуриятлар ёки пассивлар «илгари булиб утган ҳодисалар ёки операциялар натижасида келгусида активларни бошқа ташкилотларга утказиш ёки хизматлар курсатиш буйича ташкилотнинг ҳозирда мавжуд мажбуриятларига асосланиб, келгусида иқтисодий фойдалардан эҳтимолий воз кечиш» сифатида аниқланади.
Мажбуриятда қопланиши лозим булган маълум қарз, ёхуд белгиланган тарзда ҳаракат қилиш (бирор-бир нарсани бажариш), масалан, сотилган маҳсулотдаги нуқсонларни йуқотиш ёки олдиндан ҳақ туланган ишни бажариш мажбурияти мужассамланган.
31.ТМЗ қолдиғини сотишнинг соф қиймати бўйича баҳолаш ТМЗ балансда қуйидаги икки қийматнинг кичиги бўйича акс эттирилиши лозим: таннарх ёки реализация қилишнинг соф қиймати  .
Реализация қилишнинг соф қиймати – бу мақсадига кўра ишлатиладиган ҳолатга келтириш ва реализация қилиш бўйича баҳоланган харажатлар чегирилган ҳолда жорий қиймати. ТМЗларнинг жорий қиймати – бу: маълум бир санада амалда бўлган бозор нархлари; ёки. бир-биридан мустақил, хабардор ва бундай битимни амалга оширишни хоҳловчи тарафлар ўртасида битимни амалга оширишда активни сотиб олиш ёки мажбуриятни бажариш учун етарли бўлган сумма. Агар ТМЗни реализация қилишнинг соф қиймати, таннархидан паст бўлса, унда захираларни реализация қилишнинг соф қийматига қадар арзонлаштириш лозим. Реализация қилишнинг соф қиймати ТМЗларнинг ҳар бирлиги (тури) бўйича аниқланади.