Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент ирригация ва қишлоқ ХЎжалигини механизациялаш муҳандислари институти

6.3-расм. Сув ташлагич оралиқларни тароқ усули билан барпо этиш схемаси:


I...III - қурилиш босқичлари; 1...4 – тўғон оралиқлари; 5 – устун; 6 – затвор; 7 – сув ташлагичнинг лойиҳадаги кесими
Пастлашувчи қудуқдан фойдаланишга асосланган тўсиқсиз метод қурилишни тезлаштириш имконини беради, бироқ у паст босимли иншоотларни барпо этишдагина қўлланилиши мумкин.
Секцион тўсиқлар методи. Бу метод схемаси 6.4-расмда келтирилган. Бетон иншоотлар икки ёки ундан ортиқ навбатда барпо этилади. Аввал дарёнинг сув сарфлари торайтирилган ўзан орқали ўтказилиб, биринчи навбат қурилиш майдони бўйлама (1) ва (5, 8) кўндаланг тўсиқлар билан тўсилади. Тўсиқлар оралиғидан сув тортиб олиниб, гидротехника иншоотлари бўғинининг биринчи навбати қуруқ шароитларда барпо этилади (6.4-расмда бу ГЭС биноси ва сув ташлагич тўғоннинг бир оралиғи), тўғонда туб тешиклари ёки пасайтирилган остона ўрнатилади. қурилишнинг навбатдаги босқичида котлованда иккинчи навбат бўйлама тўсиғи (4, 7) қурилади, у бетон конструкциялар, масалан тўғон (В) ва ГЭС (Г) ўртасидаги ажратувчи девор (6) билан туташтирилиб, кўндаланг тўсиқлар (5, 8) олиб ташланади, котлован сув билан кўмилиб, устки кўндаланг тўсиқ (2) сувга туширилади ва бўйлама тўсиқ билан бириктирилади. 2 тўсиқ ўсиб боришига қараб иншоот қаршисидаги сув сатҳи кўтарилади ва қурилиш сарфлари биринчи навбат иншоотларидаги тешиклардан ўтказилади. Сўнгра пастки тўсиқ (3) сувга туширилади, котлован қуритилади ва қуруқ шароитларда иккинчи навбат иншоотлари гидротехника иншоотлари бўғини қаршисидаги сув сатҳидан ортиқ белгиларгача барпо этилади. Навбатдаги босқичда иккинчи навбат устунлари ажратиб олиниб, тўғон ва ГЭС қурилиши тароқ ёки туб тешиклари усулида ниҳоясига етказилади.
Секцион тўсиқлар методи серсув дарёларда ўртача ва юқори босимли гидротехника иншоотлари бўғинларини қуришда қўлланилади.



6.4-расм. Гидротехника иншоотлари бўғинини секцион тўсиқлар усулида барпо этиш схемаси:


I, II - қурилиш навбатлари; В – тўғон; Г – ГЭС биноси; П – понур; Р – рисберма; К – чўмич; 1, 5, 8 –I навбат тўсиқлари; 6 – ажратувчи девор; 2, 3, 4, 7 –II навбат тўсиқлари