Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент тиббиёт академияси

Билакнинг олдинга чиҳиши. 
Бу чикишни ўрнига тушириш учун елка ва 
тирсак бўғимларини букиш керак Ёрдамчи панжа ва билакдан ушлаб қўлни 
секин узунасига тортади, уни секин букади, шу пайтда жаррох, биринчи 
бармоқларини бўртиб турган елка суягининг дистал қисмига жойлаштириб, 
уни олдинга, проксимал йўналишга кўтаради, бир пайтнинг ўзида бошқа 
бармоқдар ёрдамида билакни орқага, дистал томонга суради. Чиқишни ўрнига 
туширишдан олдин ва кейин рентгенологик назорат қилиш шарт. Бу 
тасвирлангани билан бирга, яна маълум даражада ўзгартирилган усул х>ам 
ишлатилади (81-расм). Чикдан суяк ўрнига туширилгач, ёрдамчи билакни 
100-110°га ёзади. 
79-расм. Гюнтер чизиги — тўғри, кҳл 
ёзилганда иккапа дўмбок;чани улайдиган 
(а), 
Гюнтер учбурчаги — билак тўғри бурчак 
остида бугсилганда дўмбокчалар ва тирсак 
ўсиги юқори нуқтаси тенг бурчакли 
учбурчак 
ҳосил килади (б). 
80-расм. Билак орқага 
чиккканида уни ўрнига 
тушириш. Шу холатда қўл орқа гипс 
лонгетаси билан 10-12 кунга 
иммобилизация қилинади. Ёпиқ усулда 
чиқишни ўрнига тушириб бўлмаса ва агар 
бўғим атрофида оссификат бўлмаса унда 
жаррохлик усулида туширилади, агар у бўлса 
(оссификат тез 2 хаф-тада ташкил топади), 
тирсак буга-мини яхшиси артропластика ёки

---

ТЕЛЕГРАММ КАНАЛ «ВРАЧИ УЗБЕКИСТАНА» - https://t.me/vrachi_uzbekistana
 
123 
соннинг чикиши
Чаноқ-сон бўғимидаги чиқишлар умумий чиқишларнинг 5% ини ташкил 
кдпади. Орқага ва олдинга чмкишлар кузатилади: орқага чиқиш орқа юқори ёки 
ёнбошга ва орқа-пастга ёки куймич олдига — олдинги-юқори, ков усти ва 
олдинга-пастки ёки ёпкич тешикка чиқиш. Соннинг орқага чиқиши — ёнбош ва 
куймичдан чиқиши, олдинга чиқишлардан 3 баробар кўп учрайди. Орқага 
чиқишлар ичида ёнбошдан чикиш кўпрок учрайди. Соннинг травматик чиқиши 
кўпинча жисмоний бакув-ват 20-50 ёшлардаги одамларда учрайди. 
Орқага ЧИҚИШНИНГ механизми кўпинча билвосита, сон тўсатдан анча куч 
билан ичкарига буралиб ва якинлашганда чикади. Шунда сон бошчаси 
капсулани йиртиб, унинг кдераси ва мушак орасида сиқилиб колади, думалок 
бойлам одатда тўлиқузилади. Сон бошчаси ёнбош суягининг ташки ва орқа 
томонига жойлашади, паст куймич чиқишида бошча куймич -косасининг 
орқаси ва пастида жойлашади. 
Сон чиканий кучли оғриқ. билан кечади, шикастлангандан кейин оёқда 
туриб бўлмайди. Оёқ,нинг мажбурий ҳолати ўзига хос бўлиб, чиқиш турига 
боғлиқ,. Орқага чиқишда оёқ, чаноқ-сон бўғимида бу-қилган, ичкарига 
сурилган ва буралган холатда туради, чаноқ-сон бўғимида актив харакатлар 
қилиш имконияти йўқ, (82-расм, а, б). Пассив харакат ёрдамида оёқни 
мажбурий холатдан тўррилашга харакат қилинса, кучли оғриқ. пайдо бўлади, 
бунда чикдшга хос пружинасимон каршилик пайдо бўлади. Оёқ қисқаради. Чов 
бойлами остида ботиклик ҳосил бўлади, оркасида эса айрим пайтларда дўнглик 
пайдо бўлиб, кўзғалган бошча пайпасланса аниқланади. Катта куст Розер-
Нелатон чизигидан юқорида жойлашган. 
Олдинги ёпкич тешик ва крв устидан чиқишларга — оёқнинг узашшш 
характерлидир (82-расм, в, г). Ёпкич тешикка чиқишда чаноқ-сон бўғими 
ичкари томонида бошчани пайпаслаб аниқдаса бўлади, думба юзаси 
текисланади, катта куст аниқланмайди. Рентгенологик текшириш клиник 
белгиларини тўлдиради. 

---