Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура – Қурилиш институти “бино ва иншоотлар” кафедраси

Маърузани мустаҳкамлаш учун мисоллар

1.Қуёш энергиясидан фойдаланиб иситиладиган биноларни ишлаб чиқилган лойиҳасини вариантлари ?

2.Жалюзаларни қандай рангларда бўяш тавсия этилади ?
3.Ички ҳовлили кам қаватли турар жой биноларида қишки мавсумда деразаларни неча қаватли ойнавандлаб беркитиш лозим ?
4.Иссиқлик билан таъминлашнинг пассив системалари қўлланилган турар жой биноларида хоналар фасаднинг қайси томонига йўналтириб жойлаштирилади ?


12-маъруза. Экоуйларни конструкциялари


Маъруза режаси

1. Қурилишда ананавий конструктив ечимлар. 2. Интерер 3. Экоуй корпусининг оддий уйдан фарқли жиҳати

Экоуйларни конструкциялари
Экоуй қурилишида кўпгина анъанавий конструктив ечим ва материаллар қўллаш мумкин. Уйнинг бош қисми – бу унинг корпуси. Уй корпусининг асосий вазифаси – қулай шароитли етарли турар –жой ҳажмини таъминлаш. Корпус механик жиҳатидан мустаҳкам, узоқ умр кўриши ва бинода иссиқлик тежамкор сақланиб турилиши лозим.
Интерьер. Экоуйнинг безашни ишлаб чиқиш ва яратишда асосийси –безаш учун табиий, экологик соф материаллардан фойдаланиш. Худди шунинг ўзи сантехник, ошхона ва бошқа жиҳозларга тегишли. Экоуйнинг тарихий ечимлари ўзининг алоҳида хуусиятларига эга, улар махсус мухандислик жиҳозлаш вариантлари ҳамда тавсия қилинган ички деворлар (хоналараро), буферли минтақалар, мансардалар ва бошқа конструкциялар билан тўғри боғланган бўлади.
Ичига қурилган мебел тавсия қилинади, шкафларни шимолий деворлар бўйлаб жойлаштириш мақсадга мувофиқ ҳисобланиб, бундай жойлаштириш иссиқлик ҳимояни оширувчи қўшимча минтақаларни пайдо қилишга хизмат қилади.
Экоуй корпусиниг оддий уйдан фарқли жиҳати, бу уйга иссиқлик сарфлаш бўйича нисбатан юқори талаблар қўйилади. Уй корпусини шундай материаллардан тайёрлаш зарурки, улар иссиқлик йўқотиш миқдорини максимал даражада пасайтиришлари ҳамда ёзда (кундузи) тўпланган иссиқлик бутун қишга (тунгга) етишини таъминлаши зарур. Бунинг учун бинони тўсувчи конструкцияларининг иссиқлик қаршиликлари R=6 (м. кв. гр. Цельсий/ватт) дан кам бўлмаслиги керак. Бинонинг иссиқлик ҳимоя самарасини ошириш учун совуқ хоналардан буфер минтақалар периметри бўйича ўрнатилади: жанубий томондан иссиқхона, айвон, гараж, устахона, қишки омборлар ва бошқа ёрдамчи хоналар лойиҳаланади.
Экоуйда иссиқлик сақлаш учун асосий эътиборни дераза, эшик ва киравериш конструкцияларининг иссиқлик самарадорлигига қаратиш лозим.
2.42 – расмда анъанавий уйнинг турли тўсувчи конструкциялари орқали иссиқлик йўқотиши кўрсатилган.

2.41 –расм. Уйнинг турли тўсувчи конструкциялар орқали иссиқлик йўқотиши.

2.42 - расм. Қуёш қурилмали уй архитектураси.
2.44 –расмда экоуйниг ташқи ўрнатиш асосий элементлари кўрсатилган. Уларга: жанубий томондаги иссиқхона, шимолий томондан қурилган буфер минтақалар вазифасини бажарувчи техник хоналар (гараж, устахона), ойнавандланган айвонлар (ғарбдан ёки шарқдан) киради. Экоуй жанубга йўналтирилган, бу пассив қуёш иситишдан максимал фойдаланиш имконини беради. Томда (ёки уйдан ташқарида, муайян шароитларга қараб) қуёш батареялари, қуёш коллекторлари (ҳаволи ва сувли) жойлаштирилади.

2.43 –расм. Коттеджли экоуй –архитектураси.

Ташқи кўриниши ва тарҳи. (А. Никитин лойиҳаси)

Экоуй буфер минтақаларга эга бўлганлиги сабабли тежамкор ёритишни таъминлаш учун уларга деразалардан ташқари оддий ёруғлик каналлари ўрнатилади. Уйни иситиш даврий бўлганлиги сабабли (қуёш-кундузи, печни суткасига бир марта ёқиш), уйда доимий ҳароратни сақлаб туриш учун иссиқликнинг ички аккумляторлари зарур. Аккумляторлар ўзига ортиқча иссиқликни йиғиб, сақлаб, етишмаган пайтида, уйни иссиқлик инерциясини таъминлаб, иссиқлик чиқара бошлайди.

(2.45-расм) Бино конструкцияларининг иссиқдан ҳимоя қатламлари, экоуй корпусини турли конструкцияларида иситиш системасининг ҳар хил вариантлари кўрсатилган.

2.44. –расм. Экоуй қандай иситилиши лозим. Иссиқликдан ҳимоя схемаси.

2.45 -расм. Турли иссиқлик ҳимоя материаллари билан уйни ҳимоялаш.

2.46.– расм. Бинонинг пол, цокол девор конструкциялари ва пойдеворлари орқали иссиқлик йўқотишлар.