Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент автомобил ва йўллар институти

4.2. Ўсимлик дунёсини хуқуқий режимини ўзига хослиги.

---

Ўсимлик дунёси-
ёввойи ўсимликлар мажмуаси бўлиб, (ер усти
ва сувдаги) улар давлат худудларида ва контненталь шельфларда табиий
холатда эркин ўсадилар.
Шунга эътибор бериш керакки ўсимлик дунёси фақат ёввойи
холатда ўсади, бошқача қилиб айтганда экологик жихатдан табиатнинг бошқа
қисми билан боғланган бўлади.
Ўсимлик дунёсидан фойдаланиш ва мухофаза қилишни тартибга солиш
масалалари кўпчилик мамлакатларнинг ўрмончилик кодексида кўрсатиб
ўтилган. Ўрмондан ташқари ўсимлик дунёси объектлари ер, сув, тоғ- кон
қонунчилиги, алохида мухофаза қилинадиган худудлар бўйича қонунчилик
тамонидан тартибга солинади.
Ноёб, тугаб бораётган ўсимлик турларини сақлаб қолиш ва қайта
тиклаш, шу жумладан қишлоқ хўжалиги, илмий ва маданий тамондан
қимматли бўлган ўсиликларни хам. Ўзбекистон Республикасининг “Мухофаза
этиладиган табиий худуд тўғрисида” ги қонунида (2-модда) Ушбу қонуннинг
асосий вазифалари:
-
типик, ноёб, қимматли табиий объектлар ва мажмуалар, ўсимликлар ва
хайвонларнинг ирсий фондини сақлаб қолишдан;
-
инсн фаолиятиниг тиабиатга салбий таъсир кўрсатишининг олдини олишдан;
-
табиий жароёнларни ўрганишдан;
-
атроф табиий мухит мониторингини олиб боришдан;
-
экологик маърифат ва тарбияни такомиллаштиришдан иборат эканлиги
кўрсатиб ўтилган.
70-нчи йиллардаёқ олимлар ўрмондан ташқари ўсимликлар хақида
мустақил
“Ўрмондан
ташқари
ўсимликларини
мухофаза
қилиш
ва
фойдаланиш тўғрисида” ги қонунни қабул қилиш кераклигини асослаб
берганлар.
А.Б. Исокян ўз тадқиқотларини ўсимлик дунёсини мухофазасига
бағишлаб бундай қонуннинг асосий мақсадлари қуйдагилардан иборат
эканлигини илгари сурган:
-
ўсимлик дунёсидан оқилона войдаланиш, мухофаза қилиш ва қайта
тиклашнинг экологик асосланган тартиб ва нормаларини белгилаш
-
ўсимлик дунёсидан фойдаланиш, шу жумладан ёввойи ўсимликлар, уларни
гуллари ва бошқалардан ахоли ва халқ хўжалиги ихтиёжлари учун,шу
жумладан ботаник кооллекциялар ва бошқа илмий мақсадлар учун
ишлатишни ман қилиш ёки чегаралаб қўйиш;
-
Ўсимлик дунёсидан ўзбошимчалик билан фойдаланиш ва бошқа тартиб
бузарликларни олдини олиш ва йўл қўймаслик чора –тадбирларини ишлаб
чиқиш;
- Ёввойи ўсимликларни ўсиши учун қулай мухитни яратиш ва бошқа керакли
тадбирларни ишлаб чиқиш. (Исокян А.Б. Правовое регулирование охраны и
использования растительного мира. Ереван. 1978. С. 116-117.

---