Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент Давлат техника университети Р. Ф. Мингазов, Х. C исахўжаев, Р. К. Чембаев

Ўтхонада алангани ўзгартириш. Бу усулда ўтхонада аланга йўлини ўзгартириб ёниш маҳсулотларнинг ҳароратини ўзгартиш ҳам мумкин. Масалан, горелка ўтхонанинг паст зонасига қаратилса, қозоннинг экран қувурлари ўзига иссиқликни кўп олади ва натижада ёниш маҳсулотлар ҳарорати пасаяди.
Агар горелка ўтхонанинг юқори зонасига қаратилса, экран қувурлари яхши иситилмайди ва ёниш маҳсулотлар ҳарорати анча кўтарилади. Демак, ўтхонада аланга йўлини ўзгартириб оралиқ ўтақиздиргичдаги буғ ҳароратини ростлаш мумкин.
НАЗОРАТ САВОЛЛАРИ

1. 
   Буғ ҳосил қилувчи юзалар қозоннинг қаерида ўрнатилади?
   
2. 
   Буғ ўтақиздиргичларнинг турларини келтиринг.
   
3. 
   Буғ ўтақиздиргичлар қозоннинг қаерида ўрнатилади?
   
4. 
   Оралиқ буғ ўтақиздиргич нима учун ишлатилади?
   
5. 
   Буғ ҳароратини буғли ростлаш усуллари қандай бўлади?
   
6. 
   Буғ ҳароратини газли ростлаш усуллари қандай бўлади?
   
7. 
   Катта босимли буғ ҳароратини ростлаш усуллари қандай бўлади?
   
8. 
   Оралиқ ўтақиздиргичда буғ ҳароратини ростлаш усулларини келтиринг.
   

XI боб. ПАСТ ҳароратЛИ ИСИТИШ ЮЗАЛАРИ


11.1. Паст ҳароратли иситиш юзалари компоновкаси

Паст ҳароратли иситиш сиртлари экономайзер ва ҳаво иситгичдан иборат. Ҳаво иситгич - ўзидан ўтаётган ҳавони қиздирадиган иссиқлик алмашинув аппаратидир. Қиздирилган ҳаво ёқилғи билан ўтхонага берилади. Экономайзер - таъминлаш сувини қозонга беришдан олдин тутун газлари билан қиздирадиган иссиқлик алмашгич. Бу қурилмалар конвектив шахтанинг охирги зонасига ўрнатилади.

Ҳаво иситгичдан ўтаётган ҳаво намлиги ёниш маҳсулотларига нисбатан кам, чунки тутун газларида ёқилғидан чиққан сув буғлари ҳамда уч атомли газлар (СО₂ ва SO₂) миқдори жуда катта. Натижада ҳаво ва ёниш маҳсулотларининг нисбати, яъни сув эквиваленти С = С_Х·V_Х / С_Г·V_Г ҳаво иситгичда ҳар доим бирдан кичикдир. Бунинг маъноси: ҳаво иситгичда ёниш маҳсулотларининг ҳарорати 1 ⁰С га совуса, ҳаво ҳарорати 1,2 - 1,4 ⁰С гача кўтарилади. Шунинг учун ҳаво қиздирилган сари ҳароратлар фарқи t_х = V’_хқ - t_их камаяди (11.1 – расм).
Экономайзерда эса сув иситилган сари ҳароратлар фарқи t =V^’_эк - t^’’_эк кўтарилади, чунки сувнинг иссиқлик ютиш қобилияти катта.

11.1- расм. Бир поғонали иситиш сиртларида ҳарорат фарқларининг тақсимланиши:

1 - экономайзер; 2 - ҳаво иситгич;

Бирин - кетин ўрнатилган экономайзер ва ҳаво иситгични бир поғонали компоновка деб аталади (11.1–расм). Бир поғонали компоновкада қиздирилган ҳаво ҳарорати 250-350⁰С дан ошмайди. ҳаво ҳароратини 350-450⁰С га етказиш учун экономайзер ва ҳаво иситгич икки поғонали қилиб ўрнатилади (11.2-расм). Бу компоновка натижасида ҳаво иситгичдан чиқаётган ҳарорат фарқи кўтарилади.

11.2- расм. Икки поғонали иситиш сиртларида ҳарорат фарқларининг тақсимланиши: 1 ва 3 - экономайзернинг иккинчи ва биринчи поғоналари; 2 ва 4 -ҳаво иситгичнинг иккинчи ва биринчи поғоналари ўрнатилади.