Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт

мантикий оқим диаграммаси
(6-расм ) мантикий ж араён ва операцияларни яққол на- 
мойиш этади.
Кириш,
▼
Рақобатчини танлаш 
м
Ахборотни киритиш
(i+ 1 ) -> i
-----------------------
1
------------
--------»
У баҳони пасайтирадими?
И ў ^
Бу охирги
рақобатчи
Чиқиш
^Тахлил жадвал^
га киритилади
V______________
)
6-расм. Мантикий оқим дйаграммаси
7:расм.
7армокли реж алаш ти ри ш диаграм м аси
«Шохли» 
деб 
аталувчи 
мантикий 
ж араённинг 
маълум босқичида муаммо қўйилга.н ва унга м авж уд ж а ­
воб мукобил характерга эга ва блокдан чиқувчи икки 
«шох» билан ифодаланади.
«Сиртмоқ» деб аталувчи бош қа операция ж авоб 
мантикий 
ж араённинг 
илк 
босқичларида 
қайта 
қўлланилади. Бизнинг масаламизда баҳоларни пасайти- 
ришга ҳаракат қилувчи рақобатчи фирм аларни билиш
89

---

келтирилади. Ф араз қилайлик, рақобатчиларга савол бе- 
рилади, агар м аъқул ж авоб олинса натиж а инобатга оли- 
нади ва бу ж араённи яна «сиқув»га олиш .давом эттири- 
лади, яъни фирма уз олдига янги муаммолар қўйилади ва 
янги диаграммалар ясалади. Агар «йўқ» деган ж авоб 
олинса, фирма дарҳол кейинги саволга «муаммо*га ўтади. 
Агар кўп сонли рақобатчилар мавжуд бўлса, «сиртмоқ» 
бизни биринчи блокка олиб келади, акс ҳолда оқим ту- 
гайди. 7-расмда тармокли реж алаш тириш диаграммаси 
келтирилган. Баъзи ҳолларда «танқидий йўл диаграмма­
си» ҳам дейилади. Унда янги маҳсулотни лойиҳалаш жа- 
раёнида содир бўладиган ҳодисалар аксини топган. Айла- 
налар билан тасвирланган воқеалар ўзаро богланган. Бу- 
ни стрелкалар ҳам кўрсатиб турибди. Ш ундай қилиб ол- 
тинчи воқеа 4- ёки 5-воқеа тугамасдан бошланиши мум­
кин эмас. 5-воқеа 2-воқеадан илгарилаш и мумкин эмас ва 
ҳ. к. У ёки бу масалани ечиш вақтини баҳолаб, умумий 
Диаграмманинг барча блоклари икки операция ёрдамида 
ўзаро богланган. лойиҳани тайёрлаш нинг энг қи сқ а муд- 
датини аниқлаш мумкин. Бизнинг масаламизда у 15 
ҳафтани 
(7 + 4 + 4 ) 
таш кил 
қилади. 
Кейинчалик 
уни 
қисқартириш йўлини излаш ни давом эттирилади.
Сабабий 
таҳлил 
диаграммаси 
бир 
омилларнинг 
бош қасига 
таъсири 
йўналишини 
акс 
эттириш
учун 
қўлланилади.
Бизнинг мисолимизда баҳо талабга негатив таъсир 
қилаяпти, реклама ҳараж атларига бевосита ва маҳсулот 
сифатига ижобий таъсир кўрсатади. Ю қори баҳо юқори 
сифатга олиб келади ва реклама ҳараж атларини юқори 
бўлишини талаб қилади. И ккала омил талабга ижобий 
таъсир қилади. Бундай диаграммаларнинг мақбуллиги 
шундаки, улар ёрдамида навбатдаги таҳлилларда эътибор- 
га олинишй лозим бўлган ўзгарувчиларни бир бутун 
ўзаро муносабатларни тасаввур қилиш мумкин.