Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент кимё – технология институти



Download 3,72 Mb.
bet4/44
Sana23.02.2022
Hajmi3,72 Mb.
#179072
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   44
Bog'liq
ХУА Маъруза матни

Таъриф – 6. а тақрибий соннинг нисбий хатолиги деб бир бирликка тўгри келувчи абсолют хатолигига айтилади. А аниқ сон .
Бу ердан . Бу ерда хам абсолют хатолиги каби чегаравий нисбий хатолик тушунчаси киритилади.
Таъриф – 7. а тақрибий соннинг чегаравий нисбий хатолиги деб соннинг нисбий хатолигидан кам бўлмаган ва унга яқин барча сонларга айтилади.
Бундан кўринадики  - чегаравий нисбий хатолик бундан 
Бундан фойдалниб, а соннинг чегаравий абсолют хатолиги сифатида ни қабул килиш мумкин.
Амалий масалаларда олиниб, юқоридаги формула ўрнида одатда кулланилади ва чегаравий нисбий хатоликни билиб туриб, аниқ соннинг чегарасини топишимиз мумкин.
Аниқ сон ва сонлар орасида ётади. Бу шартни қуйидагича ёзиш мумкин. тақрибий сон, А - аниқ сон ва тақрибий соннинг чегаравий абсолют хатолиги бўлсин. Қуйидагича танлаб оламиз: ва бўлсин. У ҳолда бундан кўринадики, а соннинг чегаравий нисбий хатолиги сифатида сонни олиш мумкин. Бу орқали бўлиб, бундан келиб чиқади. Агар одатда ва бўлса, у ҳолда қуйидагича ларни қабул килиш мумкин.
Мисол : √ 10 ≈ 3,16 берилган бўлсин. Маълумки 3,16< √ 10 <3,17 , Демак абсолют хатолик ∆а = 0,01 . Лекин аслида 3,16< √ 10 <3,16228 эканлигини ҳисобга олсак, ∆а = 0,00223 ёки чегаравий абсолют хатолик ∆ = 0,003 эканлиги маълум бўлди. Энди ∆ = 0,00228 деб қабул қилсак, унда δа = 0,00228 / 3,16 . Бўлиш амалини бажариб, натижани яхлитлаб топамиз: δа = 0,0008 ёки δа = 0,08 % . Нисбий хатолик одатда % ҳисобида берилади.
Мисол: Жисм ўлчанишида натижа: Р = 23,4 ± 0,2 бўлди. Демак ∆р = 0,2 ва δр = 0,2 / 23,4 . Бўлиш натижасини яхлитлаб δр = 0,009 ёки δр = 0,9 % натижани олиш мумкин.

Тақрибий соннинг ўнли касрлар кўринишдаги ифодаси. Қийматли рақам. Ишончли қийматли рақам.


Маълумки, барча тақрибий сонлар чекли ёки чексиз унли касрлар шаклида ифодаланади.


(1)
бу ерда  тақрибий соннинг рақами хамда биринчи рақам  кандайдир бутун сон.
Масалан: тақрибий соннинг юқоридаги кўринишда ифодаланган ҳар бир рақами узининг қийматига эга. Масалан: биринчи уринда тўрган рақам га тенг, иккинчи рақам ва хакозо. Амалий масалаларда тақрибий сонлар билан ишлаганда кўпчилик ҳолларда чекли унли касрлар билан ифодаланган сонлар билан иш кўришга тўғри келади. Масалан:
, (2)
Барча рақамлар тақрибий соннинг қийматли рақами ҳисобланади. Бунда буларнинг баъзилари нолга тенг бўлиб колиши мумкин. бундан мустасно. тақрибий соннинг позицион ифодаланишида унли системада айрим ҳолларда ортикча ноллар соннинг бошида ёки охирида катнашиб қолади.

Download 3,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   44




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish