Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент молия институти “молиявий менежмент” факультети

Фикрни содда тилда баён этиш. Ўз фикрини содда ифодалаш – таълим берувчининг энг муҳим фазилатларидан бири. Ўз фикрини мураккаб тилда ифодалаш зиёлилик ва профессионализмнинг белгиси ҳисобланмайди. Ўз фикрини содда тилда ифодалаш таълим олувчига мос равишда гапириш демакдир. Содда тилда гапиришга қуйидагилар воситасида эришилади:

• 
  айтилган фикрни кўргазмали қилиб етказиш;
  
• 
  фикрни қисқа гаплар воситасида ифодалаш;
  
• 
  оддий сўзларни ишлатиш;
  
• 
  атамалар маъносини тушунтириб кетиш;
  
• 
  чет тилидан кириб келган сўзларни иложи борича ишлатмаслик;
  
• 
  ишлатилган тақдирда ҳам тушунтириб, бериш;
  
• 
  содда тузилишга эга бўлган гапларни ишлатиш;
  
• 
  фаол феъллардан фойдаланиш
  

Маъруза тузилма (структура)сининг мантиқан тўгри тузилганлиги
Маърузанинг ушбу белгиси маърузанинг ташқи тузилиши ва ички тартибининг тўғри тузилганлигини билдиради. Маърузанинг ташқи тузилиши - уни ўқишдаги қуйидаги ҳатти-ҳаракатларини билдиради:

• 
  маъруза мавзуси билан таништириш;
  
• 
  мавзуни асослаш;
  
• 
  мантиқий тузилма асосида маърузани олиб бориш;
  
• 
  маърузани якунлаш;
  

Маърузанинг ички тартиби уни ўқишда риоя қилинадиган мантиқий кетма-кетликни билдиради:

• 
  маълумотлар мантиқий тўғри кетма-кетликда берилиши;
  
• 
  маърузанинг алоҳида қисмлари ўртасида ўзаро алоқаларни ўрнатиш;
  
• 
  бир фикрдан бошқа фикрга сакраб ўтишига йўл қўймаслик;
  
• 
  маъруза давомида тўсатдан тўхтаб қолмаслик;
  
• 
  муҳим ва унча муҳим бўлмаган нарсаларни фарқлаш каби
  

Фикрларни қисқа ва лўнда ифодалаш. Фикрларни қисқа ва лўнда ифодалаш деганда, маъруза мазмунини талабага етказишда, унга ортиқча вақт сарфламасдан, аниқ, лўнда ва тўғри ифодаланиши тушунилади:

• 
  бутунлай ўқув мақсадга қаратилган;
  
• 
  асосий мазмунига қаратилган;
  
• 
  тўғри (бехато) ифодалардан иборат ;
  
• 
  муҳим ва керакли изоҳлар билан чекланган