Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тдпу ҳузуридаги педагог кадрларни қайта

3. Мослашувчан (қоришиқ) дастурлар (Г.Паском, 1950 
йил). 
Улар 
кўп 
тармоқли 
дастурларнинг 
янада 
такомиллаштирилган шакли бўлиб, ўқувчи, талабаларнинг мавжуд 
ички имкониятларини тўла-тўкис ҳисобга олиш имкониятини 
беради. Бу турдаги дастурлар турли мураккаблик даражасидаги 
тармоқдан таркиб топади. Тармоқ дастурларининг мураккаблиги 
ўқувчи, талаба томонидан йўл қўйилган хатолар ѐки жавобларнинг 
характерига боғлиқ бўлади. Одатда мослашувчан дастурлар ўқув 
материалини унинг мураккаблик даражаси, саволлар характери ва 
б. жиҳатларига кўра узатишда усулларни ўзлаштириш учун 
шароит яратади. Бу каби дастурлар, ўқувчи, талабаларнинг турли 
вариантлардаги жавобларини таҳлил этадиган схемага эга.
Дастурий таълим қуйидаги тамойилларга таянади (56-расм): 
177

---

56-расм. Дастурий таълимнинг устувор тамойиллари 
Дастурий таълим технологияларини ишлаб чиқиш қуйидаги 
босқичларда кечади (57-расм): 
 
57-расм. Дастурий таълим технологияларини ишлаб чиқиш 
босқичлари 
Устувор тамойиллар 
Асо
си
й 
бо
сқ
ич
ла
р 
Ўқув ахборотларини узатиш жараѐнида 
ўқитувчи вақтини тежаш тамойили 
1-босқич 
Ўқув материалининг муайян ҳажм, 
ўлчамга эга бўлиши тамойили 
4-босқич 
Талабаларнинг фаол,
мустақил ишлари тамойили 
3-босқич 
Ўқув материалининг 
ўзлаштирилганлигини доимий назорат 
қилиб бориш тамойили 
2-босқич 
Ўқитиш суръати ва ўқув материали 
ҳажмини индивидуаллаштириш 
тамойили 
5-босқич 
Замонавий техник ва АКТ фойдаланиш 
имкониятига эгалик тамойили 
Таълим мақсади ва вазифаларини белгилаш 
Муайян дастурни тақдим этиш учун индивидуал 
хусусиятларга эга таълим олувчилар гуруҳларини 
белгилаш 
Ўқув предмети (фани)ни ўзлаштиришга имкон
берадиган таркибий элементлар (ташкилий-
бошқарув, ўқув-методик ва назорат)ни белгилаш 
Тушунча, далил ва бошқаларни тизимлаштириш
ва муайян тартибга келтириш 
Дастурнинг биринчи вариантини синовдан ўтказиш, 
синов натижаларига кўра дастурни 
такомиллаштириш 
178

---

 
Дастурий таълим қуйидагиларга эришишни таъминлайди: