Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тдпу ҳузуридаги педагог кадрларни қайта

 
IV. Дастурий таълим технологиялари. Таълим тизимида ўқув 
материалининг характеридан қатъий назар ўқув жараѐнини 
дастурлаштиришнинг 
қуйидаги 
технологияларидан 
кенг 
фойдаланилади: 
1. Бир тармоқли дастурлар (Б.Ф.Скиннер, 1954 йил). Бу 
дастур оддий саналади. Унга кўра ўқувчи, талаба ҳар бир ўқув 
1. Ўқув материали. 
2. Ўқувчи (талаба)нинг фаолияти ва унинг ўзлаштириш даражаси. 
3. Ўзлаштириш жараѐнини назорат қилиш шакллари
176

---

материали билан муайян изчилликда таништирилиб борилади. 
Ўқув материли барча ўқувчи, талаба учун бир хилда – бир хил 
ҳажм, миқдорга эга ҳолда босқичма-босқич узатилади. 
Индивиуаллик хусусиятлари ўқув материалини бўлак ва яхлит 
ҳолда 
ўқувчи, 
талабалар 
томонидан 
турли 
тезликда 
ўзлаштирилишида кўринади.
2. Кўп тармоқли дастурлар (Н.А.Краудер, 1960 йил). Унга 
кўра саволларга жавоб беришда ўқувчи, талабанинг хатоларга йўл 
қўйишига имкон бералиб, бу вазиятда хатоларнинг моҳиятини ва 
сабабларини англашни тушуниши, уларни тўғрилаши, ўқув 
материалини ўзлаштиришни машқ қилиши учун шароит 
яратилади. Кўп тармоқли дастур билан ишлашда ўқувчи, талаба 
ўқув мақсадига эришиш йўлини ўзининг ички имкониятларини 
ҳисобга олган ҳолда ўзи танлайди. Ҳар бир босқичда ўқувчи, 
талаба саволларга тўғри жавоб берса, у ҳолда ѐки навбатдаги ўқув 
материалини ўзлаштиришга киришади, ѐки ѐн томондаги тармоққа 
ўтиб, унга жойлаштирилган дастурни ўрганишга киришади. Ён 
тармоқдаги дастурлар бир нечта бўлиб, улар хатоларни англашга 
кўмаклашиш, қўшимча йўналтирувчи маълумотларни бериш 
имкониятига эга дастурлар саналади. Ўқувчи, талаба ѐн 
тармоқдаги дастур билан танишгач, яна асосий тармоққа қайтиб, 
ўқув материалини яна босқичма-босқич, келган нуқтадан 
ўзлаштиришга киришади.