Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти халқаро молиявий ҳисобот стандартлари

2-МАВЗУ. МОЛИЯВИЙ ҲИСОБОТЛАР ХАЛКАРО СТАНДАРТЛАРИ ТАЛАБАЛАРИГА МУВОФИК АСОСИЙ ВОСИТАЛАРНИ ВА НОМОДДИЙ АКТИВЛАРНИ ҲИСОБГА ОЛИШ
Маъруза режаси:

1. 
   16-сон БҲХС “Мулк (ер), бино, машина ва асбоб-ускуналар” стандартининг мазмуни ва қўлланилиши
   
2. 
   38-сон БҲХС “Номоддий активлар”.
   

Мавзу бўйича таянч сўзлар ва иборалар
Депресиация бу - активларнинг фойдали хизмат давомида депресиация қийматининг систематик камайишидир.
Депресиация қиймати бу – қолдиқ қиймати чиқарилган активларнинг молиявий ҳисоботда акс эттирилган ҳақиқий харажатлари ёки хақиқий харажатлар ўрнига бошқа миқдордир. Бунда қолдиқ қиймат деганда, бизнинг атамаларимиздаги ликвидацион қиймат тушунилади.
Ҳақиқий харажатлар бу – активларни харид қилиши учун уларни харид қилиш пайтида тўланган пул маблағлари ёки пул маблағларининг эквиваленти ёки бошқа қопламаларнинг адолатли қийматидир ёки иншоатлардир.
Баланс қиймати бу – йиғилган депресиация ва активларнинг қадрсизланиши суммаси чегирилгандан кейинги бухгалтерия балансида тан олинган активдир.

1. 16-сон БҲХС “Асосий воситалар (Мулк (ер), бино, машина ва асбоб-ускуналар ҳисоби)” стандартининг мақсади унинг ҳисобидаги бош масалалар, жумладан активларни тан олиш, баланс қийматини белгилаш ва эскиришини ҳисоблаш масалаларига аниқлик киритиш бўлиб ҳисобланади.

16-сон БҲХС қуйидагиларга нисбатан қўлланилмайди:
(а) 5-сон МҲХС “Сотишга мўлжалланган узоқ муддатли активлар ва тугалланаётган фаолият”га мувофиқ сотишга мўлжалланган деб таснифланган асосий воситалар;
(b) қишлоқ хўжалиги билан боғлиқ биологик активлар (41-сон БҲХС “Қишлоқ хўжалиги”);
(c) разведка ва баҳолаш билан боғлиқ активларни тан олиш ва баҳолаш (6-сон МҲХС “Разведка ва фойдали қазилмалар захираларини баҳолаш”);
(d) ер ости ва фойдали қазилмалардан, хусусан, нефть, табиий газ ва бошқа тикланмайдиган ресурслардан фойдаланиш ҳуқуқи.
16-сон БҲХСларини қўллаш жараёнида 1-сон БҲХС, 23-сон БҲХС, 36-сон БҲХС, 37-сон БҲХС, 40-сон БҲХС, 41-сон БҲХС, 3-сон МҲХС, 5-сон МҲХС, 6-сон МҲХС каби стандартларнинг талаблари ҳам инобатга олинади.
16-сон БҲХСда (1) мулк (ер), бино, машина ва асбоб-ускуналар, (2) депресиация, (3) депресиация қиймати, (4) фойдали хизмат муддати, (5) ҳақиқий харажатлар, (6) қолдиқ қиймати, (7) адолатли қиймат, (8) қадрсизланишдан зарар, (9) баланс қиймати атамаларига тавсиф берилган.