|
Doctor (M): Suzanne, we’re going to start off by taking an X-ray of your brain. Maybe that will show the cause of your headaches.
Patient (F): Okay, Doctor. What if that doesn’t work ?
Doctor: Then we might need to do a CT scan. Have you ever had one of those before?
Patient: No, I haven’t Could you explain it to me?
Doctor: Sure. It’s a type of radiography, but we take many different X-rays.
Patient: I see. Is that it?
Doctor: No. Then a computer combines the X-rays into a three-dimensional image. We can work with the image to see many different things.
Patient: That sounds really powerful.
Doctor: It is. It’s expensive though so we’ll start with the X-ray and see what that tells us.
Patient: How long will it take to get the X-ray?
Doctor: Radiology should have it for us in about an hour.
Patient: Okay. Thank you, Doctor.
Келтирилган фикр-мулоҳазалар, илмий адабиётлардаги тавсифлар асосида шифокор ва бемор муносабатларининг қуйидаги шартларини таклиф этишимиз мумкин: беморнинг соғлиғи билан боғлиқ муаммони ҳал қилишда ўзаро фикр алмашиш усули; беморга йўналтирилган мулоқот моделидан самарали фойдаланиш; шифокор ва бемор мулоқотининг эркин руҳда кечимини таъминлаш, очиқ муносабатларни яратиш; икки томонлама ҳамкорликка асосланган муносабатлар;
Таклиф қилинган шартларда шифокор ва бемор муносабатларида зарур деб баҳоланадиган баъзи бир муҳим жиҳатларга эътибор қаратиш лозим деб ҳисоблаймиз.
Мулоқот жараёнида бемор фаол иштирокчига айланиши, шифокор баҳоловчи, хулоса чиқарувчи ва таклифни илгари суриши керак; касаллик борасида олинган натижаларга бемор муносабатини ижобий томонга ўзгартириш; қарор қабул қилиш даволашнинг энг муҳим жараёни сифатида эътибор қаратиш; даволаш жараёнининг кейинги босқичларига мулоқот кечимини режалаштириш кабилар.
Боб бўйича хулосалар
Асосан шифокор ҳузурида амалга ошириладиган тиббий дискурсда мулоқот қуйидаги мулоқот кечими билан характерланади:
Мулоқот кечими формал оғзаки нутқда амалга оширилади: мулоқот диалог тарзида кечади; шифокор саволлар орқали бемор шикояти билан боғлиқ вазият ва ҳолатларга аниқлик киритади; бемор соғлиғи билан боғлиқ шикоятларни, хавотирга солган жиҳатларни ошкор қилади; шифокор тинглаш стратегиясидан фойдаланган ҳолда мулоқотнинг кейинги кечимини режалаштиради.
Шифокор ва бемор мулоқоти оғзаки нутқ турига мансуб бўлиб, ўз ичига оғзаки ҳамда илмий функционал услубларни қамраб олади. Оғзаки нутқ услубига кундалик ҳаётда ва ижтимоий нутқ этикетларида қўлланиладиган нутқ воситаларидан фойдаланиш кирса, илмий усулубга тиббиётга оид турли терминларнинг мулоқот жараёнига киритилиши билан боғлиқ.
Шифокор ва бемор мулоқоти тилнинг махсус мутахассисликка оид тури ҳамда махсус мақсадларга қаратилган тур сифатида баҳолаш мумкин. Мазкур мулоқот жараёнида шифокорнинг роли беморга маълумотларни аниқ, тушунарли тарзда етказиш, шу билан бирга етказилаётган маълумотни беморнинг психоэмоционал ҳолатига салбий таъсир етказишига йўл қўймаслик, беморни ишончли мулоқот ўрнатишга тайёрлашда ўз ифодасини топади.
Шифокор ва бемор мулоқотида суҳбатдошлардан маълум хатти-ҳаракатлар кутилади: бемор ўзини хавотирга солган соғлиғи билан боғлиқ масалаларга жавоб олишни истайди; шифокор бемордан аниқ маълумотларни кутади; бемор шифокорга ишонч билан мурожаат қилади; шифокор ўша ишончни оқлаши талаб этилади.
Шифокор ва бемор мулоқоти жараёнида мулоқотнинг кечимига эмоционал ва экспрессив вазиятлар муҳим таъсир ўтказади. Хусусан, шифокор томонидан бемор соғлиғига нисбатан ўз эмоцияларини етказиш, яъни бемор соғлиғига бефарқ эмаслигини намойиш этиш, ўз муносабатини экспрессив ифода қилиш ҳам мулоқот кечимини самарали бўлиш омилларидан саналади.
Шифокор ва бемор мулоқоти одатда формал нутқ услубига хос нутқ кечими сифатида баҳоланса-да, реал ҳаётдаги мулоқот кечими маълум маънода формал услубдан фарқ қилиши мумкин. Бунда, мулоқот кечимининг миллий-маданий, ижтимоий нутқ этикетларига риоя қилиниши, шифокор ва беморнинг жинси, ёши, ижтимоий мавқеи каби омиллар муҳим рол ўйнайди.
Do'stlaringiz bilan baham: |
