Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат университети

С
р.у
 = (С
р.х
 – С
р.р
) * М
к.т.с.р
 * И
и.ч.х.р
(2.4.9 а) 
(0,531 – 0,516) * 0,3794 * 69,78 = 0,397 млн.сўм. 
М
к.т.с.у
 = (М
к.т.с.х
 - М
к.т.с.р
) * С
р.х
 * И
и.ч.х.р
(2.4.9 б) 
(0,4905 – 0,3794) * 0,531 * 69,78 = 4,117 млн.сўм. 

---

127 
М
у.у
 = (И
и.ч.х.х
 * И
и.ч.х.р
) * С
р.х
 * М
к.т.с.х
(2.4.9 в) 
(80,61 - 69,78) * 0,531 * 0,4905 = 2,82 млн.сўм. 
Жами: 7,3 млн.сўм. 
Бу ерда
: М
к.т.с.р
- маҳсулот қийматида тушумнинг салмоғи 
режаси; И
и.ч.х.р
- ходимнинг ўртача йиллик маҳсулот ишлаб 
чиқариш режаси; М
к.т.с.у
- маҳсулот қийматида тушумнинг 
салмоғи ўзгариши; М
у.у
– меҳнат унумдорлиги ўзгариши; И
и.ч.х.х
– 
ҳақиқатда ходимнинг ўртача йиллик маҳсулот ишлаб чиқариш.
Иккинчи моделга мувофиқ битта ходимга тўғри келадиган 
фойда миқдорининг ўзгаришини аниқлашда маҳсулот сотиш 
рентабеллиги, маҳсулот қийматида тушум салмоғи ва меҳнат 
унумдорлиги каби омиллар ўзгариши таҳлил этилади. Ушбу 
иккинчи моделга мувофиқ таҳлил этилса маҳсулот сотиш 
рентабеллиги омиллар таъсирида ўзгариши 0,397 млн.сўмга, 
маҳсулот қийматида тушумнинг салмоғи ўзгариши 4,117 млн.сўмга 
ва меҳнат унумдорлиги ўзгариши 2,82 млн.сўмни ташкил этиб, 
битта ходимга тўғри келадиган фойда миқдорининг ўзгариши жами 
7,3 млн.сўмга кўпайган. 
Иккинчи моделнинг қулай томони шундаки, у меҳнат 
унумдорлигининг ўсиш омилини персоналнинг рентабеллиги ошиш 
суръатлари билан боғлаш имконини беради. Бунинг учун вақт 
омили ҳисобига маҳсулот ишлаб чиқариш ўртача йиллик 
миқдорининг ўзгаришини товар маҳсулотнинг бир сўми ҳисобига 
фойданинг ҳақиқий даражасига кўпайтириш лозим. 
Қўйида келтирилган 2.4.7-жадвалдан саноат ишлаб чиқариш 
ходимлари томонидан ўртача йиллик маҳсулот ишлаб чиқариш 
даражасини шакллантирувчи омиллар ҳисобига битта ходимга 
тўғри келадиган фойда қанчалик ўзгарганлигини “мутлақ фарқлаш” 
ва занжирли боғланиш” усуллари билан таққослама тавсифини 
кўриш мумкин. Айрим омиллар таъсирининг салбий натижаларини 
корхонада меҳнат ресурсларидан фойдаланиш самарадорлигини 
ошириш имкониятларидан фойдаланилмаганлиги сифатли баҳолаш 
мумкин. 

---

128 
2.4.7-жадвал