Ўзбекистoн республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар институти

оғзаки метод, актив метод, структурал-
функционал метод
каби турли номлар билан аталиб келинмоқда. 
Биринчидан, уларни методлар эмас, усуллар деб аташ тўғрироқ бўлади. Бу 
усулнинг оғзаки ёки актив усул деб аталишига сабаб грамматик малакаларни
шакллантириш фақат оғзаки бажариладиган нутқ намуналари орқали ташкил 
қилинишидир. Бундай нутқ намуналари таркибидаги компонентлар ҳарфлар 
тимсолида ҳам ифодаланади. Масалан: гап структураси қуйидагича 

---

63 
ифодаланиши мумкин: S + V + C. Бунда S - от, ёки олмош билан 
ифодаланган эгани, V – феъл билан ифодаланган кесимни, C- тўлдирувчини 
ифодалайди. Бундай гаплар 
нутқ модели, модел гап, лексик
бирликлар,
нутқ намунаси, типовой гап
каби атамалар билан ҳам юритилади. 
Рус олими А.Л.Старков грамматик структураларни грамматик малакалар 
шакллантирувчи асосий усул деб таърифлаб, уларнинг типлари ва 
ўзлаштириш босқичлари ҳақида муфассал фикрлар билдиради. Р.К.Миньяр-
Белоручев грамматик малакаларни структуралар орқали шакллантиришни 
танқид қилиб, бу ёндашув механик характердаги, ўқувчиларнинг тез 
зериктириб қўядиган, чет тили ўрганишга қизиқишни сусайтирадиган усул 
деб таъриф беради. У грамматик малакаларни шакллантиришнинг 
коммуникатив усулларига алоҳида аҳамият бериб, ҳар қандай грамматик 
малака фақат нутқ вазиятларида , мулоқот жараёнида ўзлаштиришни ёқлаб 
чиқади.
Грамматик малакаларни шакллантирида коммуникатив усуллардан 
фойдаланишнинг яна бир тарафдори Е.И. Пассовнинг фикрича
коммуникатив усуллар ўқув жараёнининг мотивлаштирилганлик даражасини 
оширади. Бу усулдаги ишларда грамматик материал билан таништириш, 
дастлабки грамматик кўникмаларни шакллантиришга мўлжалланган, 
грамматик малакаларни такомиллаштиришга мўлжалланган барча ишлар 
нутқ вазиятлари ва мулоқот жараёнида ташкил қилиниши кўзда тутилади. 
Қолаверса, ҳар бир грамматик мавзуни тушунтиришда ва мустаҳкамлашда 
ҳақиқий нутқ вазиятларини яратиш ҳар қандай ўқитувчининг ҳам қўлидан 
келавермайди. Шу сабабли грамматик малакаларни шакллантиришнинг