Ўзбекистoн республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар институти

грамматик кўникма ва
малакаларни шакллантириш
атамасини 
ишлатиш мақсадга мувофиқ бўлади. 
Грамматик кўникма ва малакаларни шакллантириш грамматик 
воситалардан оғзаки ва ёзма нутқ жараёнида эркин фойдалана олишни, 
шунингдек, эшитилган ва ўқилган нутқдаги грамматик белгиларни тўғри 
фарқлай олиш даражасини англатади. 
Ҳозирги замон чет тили ўқитиш методикасида грамматик кўникма ва 
малакаларни шакллантириш ва мустаҳкамлашда ҳам уч уч хил ёндашувни 
кўриш мумкин: 
1.анъанавий ёндашув, 2.аралаш ёндашув, 3. 
коммуникатив ёндашув.

---

60 
Анъанавий ўқитиш методикасида
грамматик кўникма ва малакаларни 
шакллантиришнинг қуйидаги тўрт босқичи таъкидланган : 
1.Грамматик материалнинг тақдимот (тушунтириш) босқичи; 
2.Уни оғзаки нутқда қўллаб, дастлабки грамматик кўникмаларни 
шакллантириш босқичи. Бу босқичда машқлар орқали дастлабки грамматик 
амаллар бажарилади; 
3.Шаклланган дастлабки грамматик кўникмаларни нутқ фаолиятининг 
бошқа турларида (гапириш, эшитиб ва ўқиб тушуниш , фикрни ёзма баён 
қилиш) қўллашни машқ қилиш ва бу жараёнда кўникмаларни малакаларга 
айлантириш босқичи; 
4.Грамматик малакаларни мулоқот жараёнида эркин қўллаш босқичи.
Грамматик материални тушунтириш ва мустаҳкамлашнинг бундай 
анъанавий усуллари унинг нутқ мавзуси ва мулоқот вазиятларига, 
ўқувчиларнинг гапириш эҳтиёжларига мос келмаслиги билан характерланади 
ва ўзлаштириш жараёнини секинлаштириш мумкин. 
Аралаш ёндашувда
биринчи босқичда грамматик материалнинг 
тақдимоти(қоидасиини тушунтириш), иккинчи босқичда уни жуфт ва гуруҳ 
бўлиб бажариладиган коммуникатив топшириқлар орқали мустаҳкамлаш 
уюштирилади. 
Коммуникатив ёндашувда
аввал грамматик материал ва мулоқот 
материали асосида тузилган коммуникатив топшириқлар ўзлаштирилади, 
кейин грамматик қоида тушунтирилади. 
Грамматик кўникма ва малакаларни шакллантириш ва мустҳкамлашнинг 
умумий принциплари лексик малака ва кўникмаларни шакллантириш ва 
мустаҳкамлаш билан бир хил ва улардан анъанавий ёндашувда ҳам, 
коммуникатив ёндашувда ҳам ижодий фойдаланиш мумкин.Аммо 
коммуникатив ёндашувда грамматик кўникма ва малакаларкоммуникатив 
топшириқлар бажариш жараёнида фонетик, лексик, гапириш, тинглаб ва 
ўқиб тушуниш кўникма ва малакалари билан комплнес равишда 
шакллантирилишини, грамматик қоидалар эса мулоқот кўникма ва 
малакалари тўлиқ ўзлаштирилгандан кейин тушунтирилишини уеутмаслик 
керак. Бу ўринда кўпинча аралаш ёндашув усулидан фойдаланиш ҳам яхши 
натижаларга олиб келиши мумкин. 
Чет тилига ўргатишдан асосий мақсад ўқувчиларда мулоқотга киришув 
кўникма ва малакаларини шакллантириш экан, бунинг учун муайян методик 
принципларга риоя қилинган ҳолда, турли–туман топшириқ ва машқлар, 
оғзаки ва ёзма шаклларда уюштириладиган мустақил ишлар бажариш кўзда 
тутилади.