Ўзбекистoн республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар институти

Ёзиш 
техникасига 
ўргатиш. 
Ёзиш 
техникасига 
ўргатиш 
товушларнинг талаффузи ва уларнинг график тимсолларини тўғри ёзиш, 
ҳуснихат ва имлони ўзлаштиришга қаратилади. Ёзиш техникасига ўргатишда 
ўқитувчи ҳарф ва ҳарф бирикмаларининг талаффуз ва ёзилиш қоидаларини 
тушунтиради, кўрсатади, ёздиради, ўқиб беради ва мустақил ўқиттириб 
ёздиради. Ёзув техникасига ўргатиш чет тили ва ўзбек тилидаги товуш-ҳарф 
системасидаги мувофиқликлар ва фарқлар асосида ташкил қилинади. Товуш-
ҳарф муносабатларини ўргатишда товушни идрок этиш, кўриш тасаввури ва 
ундан сўнг ёзув ҳаракати содир бўлади. Бунда она тилидан ўзлаштирилган 
кўникмаларга таянилади. Чет тили ва ўзбек тиллари лотин графикасидаги 
алфавитга асосланган бўлса-да, товуш ва ҳарфлар миқдори мос келмаслиги, 
ҳарфларнинг турли ҳолатларда турлича ўқилиши, бир неча ҳарф бир 
товушни ифодалаши, айрим ҳарфларнинг ўқилмаслик каби ёзишга ўргатишга 
халал берадиган номувофиқларга эга. Бундай қийинчиликларни олдини олиш 
учун махсус машқлар бажарилади. Товуш-ҳарф муносабатларидаги 
қийинчиликларнинг даражаларига қараб уларни ёзувда ва ўқишда 
ўзлаштириш тартиби белгиланади. Масалан, товуш ва ҳарф мувофиқ келса, 
эшитув-товуш идроки, кўрув тасаввури ва ёзиш орқали графика осон 
ўзлаштирилишига эришилади. Бир товуш бир неча ҳарфлар орқали 
ифодаланса ёки бир ҳарф ҳолатига кўра бир неча товушларни ифодаласа, 
улар товуш-ҳарф, ёки буғин таҳлили орқали ўзлаштирилади. Ҳарфларнинг 
алфавитдаги номи ва ўрнини ўрганилиши сўзларни оғзаки ҳарфлаб айтиш ва 
ёзиш машқларини бажаришга ёрдам беради. 
Ўқувчиларнинг тил тажрибалари ҳисобга олиниб чет тилида ҳуснихат 

---

84 
ўргатилади. Бу ўринда ҳам она тилидан ўзлаштирилган кўникмаларга 
таянилади. Қийин ўзлаштириладиган ҳарфлар синф доскасига ва ўқувчилар 
дафтарларига ёзиб кўрсатилади. Имлони ўргатиш оғзаки нутқда 
ўзлаштирилган сўзларни ва гапларни ёзишга ўргатишнинг орфографик 
минимумини ташкил қилади. Имлони ўзлаштиришда ўқувчиларнинг кўриш 
ва эслаб қолиш қобилиятларини ривожлантирувчи ёзма машқлардан 
фойдаланилади. 
Ёзма нутққа ўргатиш (фикрни ёзма баён қилишга ўргатиш) 
ўқувчиларнинг ўзлаштирган тил материали асосида ташкил қилинади. Ёзма 
нутққа ўргатиш тил материалини пухта ўзлаштириш, оғзаки ва ёзма нутқ 
малакаларини такомиллаштириш, ўқувчиларнинг ўзлаштириш натижаларини 
текшириш ва баҳолаш воситаси бўлиб ҳам хизмат қилади.