Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат университети

  
Факультет: 
«Ижтимоий 
иқтисодиёт» 
Кафедра: “Иқтисодиёт ва 
меҳнат социологияси” 
Ўқув предмети: Меҳнат 
иқтисодиёти ва социологияси 
Мавзу 
рақами: 11-
Мавзу 
Соатлар 
хажми: 2 соат 
Талабалар сони: 30 тагача 
ЎТ 
муаллифи:и.ф.н. 
Арабов Н.У. 
Ўқитувчи: 
Проф.Арабов Н.У. 
Ўқув машғулоти шакли: 
Маълумотли (кўргазмали) маъруза 
Маъруза 
машғулоти 
тузилишининг режаси:  
1. “Mehnatga munosabat” tushunchasining mazmuni va 
tuzilishi 
2. Mehnatga munosabatni tavsiflovchi asosiy omillar va 
empirik vositalar, ularning tipologiyasi 
3. Mehnatdan qoniqish hosil qilishning ijtimoiy 
mohiyati, uning tuzilishi va empirik omillar  
Машғулотнинг мақсади: Рақобатлашган бозор шараоитида ишлаб чиқариш 
харажатлари ва уни ҳисоблаш йўлларини ўргатишдан иборат 
Ўқитиш воситаси: 
Маъруза матни, компьютер технологиялари, 
чизмали органайзерлар, формат қоғозлари, маркерлар, 
скотч.
Ўқитиш методи ва шакли: 

Маъруза, ақлий ҳужум, намойиш этиш, 
кутиш 
ҳамроҳи 
ва 
чизмали 
органайзерлар 

---

281 
техникаси; 

Фронтал, жамоавий, гуруҳларда ишлаш. 
Ўқитиш учун яратилган 
шарт-шароитлари: 
Техник қуроллар билан жиҳозланган аудитория, 
гуруҳларга бўлиниб ишлаш учун махсус ўриндиқлар.
Мониторинг ва бахолаш: 
Савол-жавоб, рейтинг тизими асосида баҳолаш, 
назорат саволлари ва вазифалар. 
“Ишлаб чиқариш харажатлари” мавзуида тайёрланган маърузанинг технологик 
картаси 
Босқи
члар 
Ўқитувчи фаолиятининг мазмуни 
Талаба 
фаолиятининг 
мазмуни 
I. 
Кириш 
босқичи 
(10 
дақиқа) 
1.1.Мавзунинг 
номи, 
мақсади, 
ўқитиш 
натижаларини, 
мавзунинг 
режасини эълон қилади. 
1.2.Мавзу бўйича асосий тушунча 
ва таянч ибораларни шарҳлайди ва 
уларни ёздиради. 
1.3.Баҳолаш мезонларини эълон 
қилади.
Тинглайдилар.
Асосий 
тушунча 
ва 
ибораларни ёзиб оладилар. 
II. 
Асосий 
босқич 
(60 
дақиқа) 
2.1.Бугунги 
ўқув 
машғулотида 
нималарни муҳокама қилинишини чуқур 
ўйлаб жавоб беришни, унда асосий 
тушунча 
ва 
ибораларнинг 
ўрнини 
аниқлашни, уларнинг ўрганилиш кетма-
кетлигини рақамлар асосида белгилашни 
таклиф қилади (Кутиш ҳамкори. 1-
илова).
2.2.Ақлий ҳужум методи ёрдамида 
талабаларни фаоллаштиради. «Доимий 
харажатлар деганда нимани тушунасиз?» 
саволини беради ва қисқа иборалар билан 
жавоб беришини сўрайди. Жавобларни 
доскага ёзиб боради. 
2.3. Жавобларни гуруҳлаштиришни 
ва системалаштиришни таклиф қилади. 
Талабалар билан ҳамкорликда, уларнинг 
жавоблари асосида кластер ишлаб чиқади 
(2-илова – ўқитувчининг варианти). 
Фаолият 
жараёнида 
жавобларни 
аниқлаштиради, тузатади, ўзгартиришлар 
киритади.
2.4.Режалар 
асосида 
(кластерга 
қараб) мавзунинг мазмунини ёритади. 
Экранда 
чизмали 
органайзерларни 
намойиш этиб, персоналнинг хизмат-касб 
жиҳатидан кўтарилиш тизимини, кадрлар 
захираси ва улар билан ишлаш, кадрлар 
Дафтарларига ёзиб, асосий 
тушунча ва ибораларни рақамлар 
билан белгилаб чиқадилар. 
Саволга жавоб берадилар. 
Жавоблари гуруҳлаштириб, 
кластер ишлаб чиқишга ёрдам 
беради. 
Эшитадилар. 
Зарур 
маълумотларни ёзиб оладилар. 
Фикр алмашадилар. 
Ҳар бир талаба индивидуал 
Т-схемани ишлаб чиқади. Сўнг 
Т-схемалар солиштирилади ва 
бита 
умумийси 
гуруҳларда 
ишлаб чиқилади. 

---

282 
захирасини шакллантириш манбалари 
кабиларни 
шарҳлайди, 
тушунтиради 
(слайдлар).
2.5.Талабаларни 
учта 
гуруҳга 
бўлади.Т-схемани тўлдириш қоидасини 
тушунтиради 
(3-илова). 
Олдин 
индивидуал, сўнгра гуруҳларда мавжуд 
саволлар (4-илова) бўйича Т-схемани 
тўлдиришни айтади. Формат қоғозларини 
тарқатиб, гуруҳларда фаолиятни ташкил 
қилади. 
Гуруҳлар 
ишини 
кузатади, 
йўналтиради, маслаҳатлар беради. 
2.6.Олинган 
натижалар 
бўйича 
тақдимот ўтказилишини эълон қилади. 
Тақдимот жараёнида талабалар билан 
биргаликда схеманинг тўлиқ ишлаб 
чиқилганини 
таҳлил 
қилади, 
камчиликларни 
тўлдиради, 
аниқлаштиради, 
тўғрилайди 
ва 
баҳолайди.
2.7.Т-схеманинг 
охирги 
тўғри 
вариантини дафтарларига кўчиришни 
таклиф қилади. 
Гуруҳ 
сардорлари 
ишларини доскага илиб, уни 
шарҳлай-ди. (5 дақ.). Бошқа 
гуруҳ 
аъзолари 
қўшимчалар 
кирита-ди, тўғрилайди, саволлар 
беради. Т-схемани дафтарларига 
кўчирадилар. 
III. 
Якуний 
босқич 
(10 
дақиқа) 
3.1. 
Мавзуни 
умумлаштиради, 
хулосалар қилади ва якун ясайди. 
Талабалар диққатини мавзунинг асосий 
томонларига қаратади.
3.2.Талабалар 
фаолиятини 
баҳолайди: энг фаол иштирокчилар 
билан бирга гуруҳ ишларида энг суст 
иштирок этганларни ҳам айтиб ўтади. 
Гуруҳ ишларини самарасини ошириш 
бўйича таклифлар беради.
3.3.Талабаларга машғулот бошида 
белгиланган 
асосий 
тушунча 
ва 
ибораларни 
кетма-кетлиги 
тақдим 
этилган 
маълумотни 
баён 
этиш 
структураси 
билан 
солиштиришни 
таклиф қилади (5-илова). 
3.4. Мустақил ишлашлари учун 
вазифа беради: (1) маъруза материалини 
инсерт техникасини қўллаган ҳолда 
ўрганиб чиқиш; (2) инсерт жадвалини 
тўлдиришни таъкидлайди. 
Эшитадилар.
Асосий 
тушунча 
ва 
ибораларни узлари тузган кетма-
кетлик 
билан 
солиштириб 
кўрадилар.
Вазифани ёзиб оладилар.