Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат университети

 
Таянч иборалар 
Меҳнат унумдорлиги; меҳнат самарадорлиги; меҳнат унумдорлигини 
оширишнинг моҳияти; иқтисодий самарадорлик; меҳнат фаолияти; меҳнат 
унумдорлигини аниқлаш усуллари; натурал; шартли натурал; меҳнат; 
қиймат; қўлланилиши; афзаллиги; камчиликлари; шарт-шароитлари; 
меҳнат унумдорлиги даражаси; динамикаси; омиллари: ички; ташқи; 
моддий-техникавий; ташкилий; ижтимоий-иқтисодий; моддий ва маънавий 
манфаатдорлик; ходимларнинг малака даражаси; касбий тайёргарлик 
сифати; меҳнатга муносабат; меҳнат муносабати; меҳнат жамоалари; 
меҳнат унумдорлигини ошириш заҳиралари; асосий ва айланма фондлар; 
самарали фойдаланиш; жорий ва истиқбол заҳиралари; заҳираларни 
аниқлаш; ишчи кучининг тежалиши; иш вақтидан фойдаланиш; кадрлар 
таркибини такомиллаштириш; корхона ичидаги заҳиралар; тармоқ ичидаги 
заҳиралар. 
 
Қисқача хулосалар 
 

---

148 
Унумдорлик – муайян вақт мобайнида ишлаб чиқарилган маҳсулот 
миқдорининг муайян туридаги маҳсулот ишлаб чиқариш учун ишлатилган 
ресурслар миқдорига нисбатидир.
Меҳнат унумдорлиги кўрсаткичлари тизимининг тузилиши улардан 
ҳар бирининг функционал вазифасини аниқлашга асосланиши лозим. 
Кўрсаткичларни таснифлашнинг мезони – меҳнат натижаларини ифодалаш 
усулидир.
Меҳнат унумдорлигини аниқлаш вазифаси унинг тизимини яратиш, 
ўрганишнинг муҳим йўналиш ҳисобланади. Меҳнат унумдорлигини ўлчаш 
усуллари кўп омилли, векторли ва мезонли сифатида таснифланади. 
Меҳнат унумдорлиги ривожланиб борувчи кўрсаткич бўлганлиги 
сабабли омиллар ва заҳираларни ўрганиш долзарб муаммога айланди. 
Меҳнат унумдорлигини ошириш, заҳиралар тизимини яратиш энг муҳим 
йўналишдир. 
Назорат ва муҳокама учун саволлар 
 
1. Меҳнат унумдорлиги ва меҳнат самарадорлиги нима? 
2. Меҳнат унумдорлигини оширишнинг ижтимоий-иқтисодий моҳияти 
нималардан иборат 
3. Меҳнат унумдорлигини ҳисоблаш услубияти қандай аҳамиятга эга? 
4. Меҳнат унумдорлигини аниқлашнинг асосий усулларини, уларнинг 
афзалликлари, камчиликлари, қўлланиш соҳаларини айтиб беринг. 
5. Меҳнат 
унумдорлигини оширишнинг қандай моддий-техник 
омилларини ва улар таъсир кўрсатишини ҳисоблашнинг қандай 
усулларини биласиз? 
6. Меҳнат унумдорлигига қандай ижтимоий-иқтисодий омиллар таъсир 
кўрсатади? 
7. Меҳнат унумдорлигини оширишнинг ташкилий омиллари тузилиши 
қандай? 
8. Меҳнат унумдорлигини оширишнинг ташкилий омиллари иш 
вақтидан фойдаланишга ва маҳсулотнинг сермеҳнатлик даражасига қандай 
таъсир кўрсатади? 
9. Меҳнат унумдорлигни ошришнинг қандай ташқи заҳиралари бор?
10. Меҳнат унумдорлигни ошришнинг қандай ички заҳиралари 
мавжуд?