Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

КИРИШ 
 
Мавзунинг долзарблиги. Ўзбекистон мустақилликка эришгач, 
мамлакатимизнинг ҳудудий яхлитликни, фуқароларнинг осойишталигини 
таъминлаш, уларни ижтимоий жиҳатдан ҳимоя қилиш ва кучли демократик 
давлатчиликни барпо этиш муҳим вазифалардан қилиб белгиланди. 
Ўзбекистон ҳукумати иқтисодий тараққиѐт сари ўзига хос йўлдан, миллий 
ҳусисиятлардан келиб чиққан ҳолда боришни аввал кўрди. Мустақиллик 
йилларида кўплаб қўшма корхоналар ташкил этилди, давлат тасарруфидаги 
аксарият 
муассасалар, 
корхоналар 
хусусийлаштирилди. 
Бозор 
инфратузилмаси ҳисобланган бухгалтерия соҳасида ҳам ислоҳотлар амалга 
оширилди. Президентимиз айтганидек, ―Фақатгина биз танлаган босқичма-
босқич, тадрижий ривожланиш йўли халқимиз кўзлаган эзгу ниятларга 
эришишга, замонавий демократик талабларга жавоб берадиган давлат, инсон 
манфаатлари, ҳуқуқ ва эркинликлари энг олий қадрият бўлган, қонун 
устуворлигини таъминлайдиган жамият барпо этишга олиб келиши 
муқаррар. Буни ҳаѐтимизнинг ўзи бугун исботлаб бермоқда‖
1
. 
Иқтисодиѐтимизда туб демократик ва бозор ислоҳотларининг амалга 
оширилаѐтгани, хусусий мулкка кенг йўл очиб бериш, кичик бизнес ва 
хусусий тадбиркорлик, қишлоқ хўжалиги соҳасида ҳал қилувчи кучга 
айланиб бораѐтган фермерликни ривожлантириш учун қулай шарт-
шароитлар, имтиѐз ва префенсиялар яратиш, хусусий мулк ва мулкдорлар 
ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича кўплаб қонун ҳужжатлари қабул 
қилингани муҳим принципиал аҳамиятга эга бўлди. 
Республикамизнинг 
мустақилликга 
эришиши, 
уни 
бозор 
муносабатларига асосланган иқтисодиѐтга йўл тутиши, иқтисодиѐтни тўлиқ 
ислоҳ қилиниши, албатта, бухгалтерия ҳисоби ва аудит соҳаларини ҳам 
1
Karimov I.A. ―Amalga oshirayotgan islohotlarimizni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyati qurish – yorug‘ 
kelajagimizning asosiy omilidir‖.O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinganligining 21-yilligiga 
bag‘ishlangan tantanali marosimdagi ma‘ruza.2013 yil 7 dekabr. – Toshkent.: ―O‘zbekiston‖, 2013 yil, 5-bet.

---

4 
четлаб ўтмади. Ўтган 22 йил ичида бошқарувнинг ушбу воситаларида ҳам 
туб ўзгаришлар юз берди. Айнан шу йиллар ичида бухгалтерия ҳисоби ва 
аудиторлик фаолиятини тартибга солувчи қонунлар қабул қилинди, улар 
бўйича ҳалқаро талабларга жавоб берадиган 50 га яқин миллий стандартлар 
ва бошқа меъѐрий ҳужжатлар яратилди.
Шу борада жамиятимизнинг эркинлаштириш, бизнес юритиш учун 
ҳуқуқий ва қонунчилик базаси ҳамда зарур шароитларнинг мунтазам 
равишда такомиллаштириб борилгани иқтисодиѐтимизни изчил ва барқарор 
ривожлантиришда, аҳолини ҳаѐт даражаси сифатини юксалтиришда катта 
ўрин тутганини қайд этиш лозим. 
Мустақиллик йилларида иқтисодиѐтни тўлиқ ислоҳ қилиш бухгалтерия 
ҳисоби ва аудит соҳаларини ҳам четлаб ўтмади. Кейинги йилларда 
бухгалтерия ҳисобининг тамойилларини ривожлантириш мақсадида бир 
қатор ишлар амалга оширилмоқда. ―Республикамизда хизмат кўрсатиш ва 
сервис соҳасини 2006-2010 йилларда ривожлантиришнинг асосий 
параметрлари хизмат турлари бўйича, шунингдек республикамизнинг 
ҳудудлари кесимида белгиланди, хизмат кўрсатиш соҳаларининг 
мамлакатимиз ЯИМдаги ҳиссасини 2010 йилга келиб 49%га етказишдек 
улкан вазифа белгиланди, ушбу кўрсатгичга эришишга қаратилган аниқ чора-
тадбирлар давлат дастури тасдиқланди.‖
2
Бухгалтерия ҳисоби ҳам хизмат 
кўрсатишнинг бир соҳаси сифатида намоѐн бўлади. 2013 йил якунларига 
кўра, ―Мамлакатимизнинг ялпи ички маҳсулоти 8 фоизга ўсди, саноат 
маҳсулотласи ишлаб чиқариш ҳажми 8,8 фоизга, қишлоқ хўжалиги – 6,8 
фоизга, чакана савдо айланмаси – 14,8 фоизга ошди. Инфляция даражаси 
прогноз кўрсаткичкдан паст бўлди ва 6,8 фоизни ташлик этди ‖
3
2
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2006 yil 17 apreldagi PQ-325-sonli qarori ―O‘zbekiston 
Respublikasida 2006-2010 yillarda xizmat ko‘rsatish va servis sohasini rivojlantirishni jadallashtirish chora 
tadbirlari to‘g‘risida‖
3
O‘zbekiston Respublikasi Islom Karimovning mamlakatimizni 2013 yilda ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlantirishyakunlari va 2014 yilgamo‘ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo‘nalishlariga 
bag‘ishlangan Vazirlar Mahkamasining majlisidagi ma‘ruzasi Zarafshon gazetasi 2014-yil 18-yanvar.

---

5 
Бухгалтерия 
ҳисобининг 
яхши 
юритилишини 
бу 
корхона, 
ташкилотларнинг янада самарали ишлашига олиб келади. Айниқса бу 
соҳанинг ишлаб чиқариш соҳаси билан алоқасини алоҳида такидлаб ўтамиз.
Ялпи ишлаб чиқариш соҳасида бухгалтерия ҳисобининг ўрни беқиѐсдир. 
Бухгалтерия ҳисобининг ишлаб чиқариш соҳаларида самарали юритилишини 
таминлаш бу унинг бошқарувига катта ижобий таъсир кўрсатади. Биз 
биламизки, ишлаб чиқариш соҳасида асосий воситалардан тўғри 
фойдаланиш, уларни таъмирланишини ўз вақтида олиб бориш муҳим 
аҳамият касб этади. Ишлаб чиқаришдаги барча жараѐнлар асосан асосий 
воситалар орқали амалга оширилади.