Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

Транспорт тармоғининг кўпсатҳли архитектураси 
IP технологиялари асосида тармоқларнинг ишлаш принципини тушуниш 
учун бир неча калитлардан фойдаланиш мақсадга мувофиқдир.
Биринчи калит сифатида IP асосидаги транспорт тармоғи технология-
ларини OSI моделига биноан бир неча сатҳга бўлиш кўрилади. 3.2-расмда 
NGN транспорт тармоғининг кўпсатҳли концепцияси кўрсатилган бўлиб, у 
замонавий тармоқларнинг физик сатҳидан OSI сатҳигача бўлган технология-
ларни ўз ичига қамраб олади.
Физик даража тола-оптик алоқа линиялари (ТОАЛ) асосидаги тола-
оптик узатиш тизимлари (ТОУТ) билан тасвирланган. Унинг юқорисида 
оптик мультиплексорлашнинг ускунаси (WDM / DW DM) жойлашган.
WDM сатҳидан юқорисида оптик коммутация системалари бўлиб, у ерда 
махсус қурилмалар ѐрдамида оптик сигнал коммутацияланади ва кейинчалик 
бошқа тола бўйича ѐки аналог-рақамли ўзгартиришларсиз бошқа тўлқинлар 
диапозонида тарқалади, чунки бу ерда бошқа маълумотлар бевосита рақамли 
сигнал кўринишида узатилади.
Физик сатҳдаги асосий технология ТОУТ бўлиши керак. Пакетли 
трафикни узатиш бўйича замонавий талаблар маълумотларни узатиш тезлиги 
10 Гбит/с дан юқори бўлиши керак. Бундай тезликни фақат ТОУТ таъмин-

---

III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР 
56 
лаши мумкин.
WDM / DWDM технологияси спектрал мультиплексорлаш системаси 
ҳисобига оптик кабеллардан фойдаланишни оптималлаштиради, бу эса бита 
оптик толада бир неча кенгйўлакли узатишнинг рақамли каналларини шакл-
лантириш имконини беради. 

---

III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР 
57 
 
 
ТОАЛ ва ТОУТ 
Оптик коммутация 
SDH 
ATM Frame Relay 
IP нинг амалий