Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълимнинг

14.4. Инсон омили ва унумдорлик 
Инсон омили, кишиларнинг янгиликка муносабати масалалари 
билан ҳисобланмаслик паст меҳнат унумдорлиги ва иқтисодий 
самарадорликка олиб келувчи асосий сабаблардан биридир. 
Бошқарув иши яхши қўйилган корхоналарга инсон омилини 
ҳисобга олиш, кишилар манфаатига эътибор бериш (ишдан бўшатиш 
билан қўрқитишни бартараф этиш, ходимларни қарор қабул қилишга 

---

171 
жалб этиш, хизматда кўтарилиш дастури бўлиши, ҳар бир ишловчи 
фаровонлигини таъминлашга игнтилиш) хосдир.
Замонавий ишчи ўзидан илгаригиларга нисбатан кўпроқ 
билимга эга, у корхона фаолиятида фаол қатнашишига интилади. 
Бундай ишчига авторитар раҳбарлик қилиш самара бермайди.
Меҳнатга жалб этишнинг анъанавий омиллар (иш хақи, 
юқорироқ лавозим эгаллаш) хозир ҳам унумдорликка катта таъсир 
этади. Унумдорлик барқарор ўсишини таъминлаш учун раҳбарият иш 
хақи ва лавозим ўсишини меҳнат унумдорлиги кўрсаткичлари билан 
мувофиқлаштириши лозим. Рағбатлантириш борасида қарор қабул 
қилишда унумдорликка объектив баҳо бериш асос бўлиши лозим 
раҳбар ходимлар иш хақи ишлаб чиқариш самарадорлиги узоқ 
истиқболда ўсиши билан боғланган бўлиши керак. Пул мукофоти 
миқдори фаолиятининг молиявий қиймати ва унумдорлик ўсиш 
даражасини акс эттириш лозим. 
Меҳнат унумдорлигига рухий зарба салбий таъсир қилади 
(алоҳида шахс ёки гуруҳлар ўртасида келишмовчилик, низо). 
Бошқарувнинг барча даражасида барқарор юқори унумдорликка 
эга бўлиш учун бошқарув вазифалари аниқ бажарилиши ва бунда 
барча даражадаги раҳбарлар қатнашиши лозим. Юқори бўғин 
раҳбарлари корхона вазифаси истиқболи ва сиёсатини белгилайди, 
асосий инвестициялар масаласини хал этади; хукумат, банк, оммавий 
ахборот воситалари ва бошқа ташкилотлар раҳбарлари, жумладан, 
таъминотчи ва рақобатдошлар билан мунозаралар олиб боради. 
Хулоса 

Корхона бошқарувининг самрадорлигини унинг фаолиятининг 
якуний 
натижадаридан 
хал 
қилинади. 
Ишлаб 
чиқариш 
бошқарувининг самарадорлиги деб - бошқарув жараёнининг 
натижавийлиги тушунилади. 

Тезкорлик, ташкилотчилик, иқтисодиёт бошқарувининг юқори 
самарадорлигининг 
муҳим 
шартидир. 
Бошқарув 
иқтисодий 
самарадорлигини 
аниқлаш, 
лойихалаштириш 
ва 
бошқарув 
қарорларини амалиётга қўллаш жараёнида аниқланади. 

Ижтимоий бошқарувни самарадорлигини таъминлаш умумий 
иқтисодий самарадорлик қисми сифатида гавдаланади. 
Таянч иборалар 
Мезон, унумдорлик, унумдорлик мезони бошқаруви, меҳнат 

---

172 
унумдорлиги, 
режалаштириш, 
прогнозлаш. 
Инсон 
омили, 
унумдорликни оширишда бошқарув, унумдорликка таъсир этувчи 
омиллар, технология.