Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълимнинг

14.2. Бизнес-режа ва унумдорлик 
Бизнес-режасиз юқори ва барқарор унумдорликка эришиб 
бўлмайди. Унумдорликни ошириш бўйича аниқ мақсадга эга бўлмай 
эришилган унумдорлик юқори ёки паст эканлигини аниқлаб 
бўлмайди. Мақсадлар қайси тадбир умумий унумдрликни 
ошираётгани, қайсиси унинг ўсишига тўсқинлик қилишини аниқлаш 
учун хизмат қилади. 
Америкалик олимлар Рагтс ва Фелик унумдорликни миқдор ва 
сифат воситасида ифодаланган мақсадларга ўз вақтида эришиш учун 
аниқ ресурслардан қандай фойдаланиш кўрсаткичидир деб 
ҳисоблаганлар. 
Корхона у ишлаб чиқариши мумкин бўлган махсулотнинг 
қайсиси истеъмолчи учун зарур эканлигини аниқламаган ҳолда 
унумдор бўмлайди. Яъни стратегик режалаштириш доимо бозорни 
рақобатни, корхона имкониятларини мунтазам тахлил этишни қамраб 
олиши керак. 
Масалан, Япония тадбиркорлари доимо истиқбол учун мақсадни 
белгилайдилар. Улар беш - ўн йилдан кейин натижа берувчи илмий-
тадқиқот ишлари ва меҳнат унумдорлиги дастурларини маблағ билан 
таъминлайдилар. Шу сабабли, унумдорлик барқарор ўсишида 
истиқболли режалаштириш муҳим аҳамиятга эга. Йирик корхоналар 
кўп йиллар давомида барқарор унумдорликни таъминлаш учун ўз 

---

169 
вазифаларини келажакка асосланиб белгилашлари лозим. Кўпчилик 
корхоналар синишининг асосий сабаби улар ҳам аҳамияти, ҳам 
самарадорлиги 
жиҳатидан 
эскирган 
техникадан 
фойдаланганликларидир. Бундай корхоналар келажакка эга эмас.
Хозирги пайтда кўпчилик тадбиркорлар дархол фойда олишга 
интилиш нотўғрилигини ва узоқ истиқболни ҳисобга олиш 
зарурлигини тушуниб етдилар. Унумдорликнинг истиқболга 
мўлжалланган мажмуий режаларини қисқа муддатли режалар билан 
мустахкамлаш зарур. 
Юқори лавозимдаги раҳбарлар ўрта бўғин раҳбарларга хали ўз 
имкониятларини тўлиқ намоён этмаган ускуна сотиб олишда 
қаршилик кўрсатмасдан аксинча уларни қўллаб - қувватлашлари 
зарур. Раҳбарият унумдорликни ошириш учун ўз маблағларини сарф 
қилиш ва истиқбол режаларига унумдорликни ошириш дастурларини 
қўйиш йўли билан ўз ҳамкорлигини намоён қилиши зарур. 
Унумдорликни 
режалаштириш 
бошқарувнинг 
барча 
жараёнларида кузатилиш керак. У кишиларни меҳнат унумдорлигини 
оширишга ундайди. Унумдорликни оширишнинг истиқбол ва жорий 
режалари бажарилиши доимо назорат қилиниши керак.