Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълимнинг

13.6. Бошқарув назариясига хоторн тажрибаси таъсири 
Маслоунинг 
инсон 
эхтиёжлари 
мавзусидаги 
назарий 
фикрларидан анча аввал Хоторн тажрибаси ходимлар ўртасидаги 
ижтимоий муносабатларни хисобга олиш кераклигини исботлаб 
берган эди. Хоторн изланишларида ташкилотнинг самарадорлигини 
оширишда инсоний хулқ-атворлар илк бор илм-фанда қўлланилди. У 
ишчиларда ижтимоий талаблар хам борлигини анча аввал бошқа 
муаллифлар ўз ишларида айтиб ўтганликларини таъкидлади. 
Ташкилотнинг ўзаро алоқадор масалаларини бажарувчи ишчиларни 
мантиқий жойлаштиришдан кўра аллақандай мураккаброқ тахлил 
қила бошладилар.
Бошқарув назариётчилари ва амалиётчилари томонидана 
ташкилотда расмий ва норасмий гурух алохида шахс фаолияти 
сифатида 
ижтимоий тизим бошқаруви
 
деб тушунилади.
Албатта, Хоторн кузатишлари усулларини қоралаш мумкин, 
лекин хулқ-атвор илми изланишларига кўра биз эндиликда ишчи 
жамоадаги расмий ва норасмий гуруҳ сурати табиати хақида анча 
равшан тушунчага эгамиз.
Хулоса 

Иқтисодни бошқариш деганда нафақат ишлаб чиқаришни 
бошқаришни тушуниш керак, балки бу бошқариш одамларни улар 
орасидаги муносабатларни, ижтимоий жиҳатдан ҳам бошқариш 

---

164 
демакдир. 

Кенг маънода иқтисодий муносабатлар бир вақтда ижтимоий 
муносабатлардир, чунки улар одамлар ўртасидаги муносабатларни 
ифодалайди. ҳар бир одамни ижтимоий роли, уни ишлаб 
чиқаришдаги ўрни, функция ва мажбуриятлари, ҳуқуқий ижтимоий 
муносабатларини аниқлайди. 

Бозор иқтисодига ўтиш жамоанинг ижтимоий тизимига 
ўзгариш киритади. Бозор учун уддабурон, ишга ижодий муносабатда 
бўлувчи, бошқарув, маркетинг ва бизнесни билувчи кишилар керак. 

Ижтимоий ривожланишга оид тадбирлар иқтисодий асосланган 
ва илмий-техник ривожланиш тадбирлари билан узвий боғланган 
бўлиши керак. 

Жамоанинг ижтимоий ривожланиш режаси-корхона умум 
бизнес режасининг бир бўлаги. 

Ижтимоий бошқариш, жумладан шахснинг ҳаёти ва соғлигига 
кафолат меҳнат ва фуқаролик қонунлари асосида бўлиши керак. 
Таянч иборалар 
Ижтимоий сиёсат, ижтимоий дастурлар, ижтимоий 
лойихалар, меҳнат мотивацияси, ижтимоий химоя, имтиёз, 
социологик тадқиқотлар, ишсизлик, иш жойи, бандлик.