Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

4.3. DVB-Н рақамли мобиль телевизион эшиттириш стандарти. 
DVB-Н (Digital Video Braodcast Handheld, DVB ―қўл бошқарувида, 
портатив‖) бу 2004 йилнинг декабрида тасдиқланган мобиль телевидение 
стандарти. DVB-Н стандарти Телекоммуникацион стандартлар бўйича 
Европа Ассоциацияси (ETSI) томонидан мобиль қабул қилиш қурилмаларида 
(уяли телефонлар, автомобиль ѐки поездларда ўрнатилган қабул қилиш 
қурилмаларида) телевизион программаларни ишончли қабул қилишга 
ўрнатилган талаблардир. DVB-Н тизими мобил алоқа ва радиоэшиттириш 
технологиялари жамланмаси ҳисобланади. Битта абонент сўрови учун мобил 
телевидение жорий қилиниши талаб қилинса бу UMTS технологияси 
ѐрдамида, агар кўп сонли абонент қабул қилгич қурилмаларига мобил ТВ 
эшиттирилиши жорий қилиниш керак бўлган ҳолатларда эса IP 
технологиясига асосланган кўп нуқтали DVB-H тизими жорий қилинади.

---

III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР 
97 
4.10.расм. Мобил алоқа ва DVB технологиялари конвергенцияси
17
Мобиль телевидение тизимини яратишда қабул қилишнинг мобиль 
терминалларига қўйиладиган қуйидаги шартларни инобатга олиш зарур: 

портатив 
терминалларнинг 
кичик 
габаритли 
антенналари 
сигналларни фақатгина бинодан ташқарида эмас, балки бетонли деворлар 
ортида ҳам қабул қилинишини таъминлаши керак ва бу эса телеэшиттириш 
сигналлар қувват оқимининг зичлигини (ҚОЗ) сезиларли даражада 
оширишни талаб этади.

автомобиль ѐки бошқа ҳаракатланувчи транспортда ўрнатилган 
терминалларга сигналларни қабул қилишда, Допплер эффекти туфайли, 
узатилаѐтган импульслар сезиларли даражада бузилишларга олиб келиши 
мумкин; 

мобиль 
терминалларнинг 
манбаалари 
энергия 
қуввати 
заҳираларининг чегараланганлиги; 
Ана шу шартлардан келиб чиқиб, DVB-H тизимига қуйидаги талаблар 
қўйилади: 

мобиль терминалларнинг аккумулятор батареяси токининг 
сарфланишини 
тежамкорлигини 
таъминлаш. 
Бу 
масала 
мобиль 
эшиттиришнинг концепциясини шакллантиришда асосийлардан бири 
ҳисобланарди; 

ҳаракат давомида, айниқса катта тезликларда, ишончли мобиль 
қабул қилиш; 
17
Digital Video and Audio Broadcasting Technology A Practical Engineering Guide Third 
Edition, by Walter Fischer, printed at Springer Heidelberg Dordrecht Germeny 2014 page 453.

---

III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР 
98 

сигналларнинг кўп нурли тарқалишида, айниқса хона шароитида 
қабул қила олиш имкониятининг мавжудлиги; 

аввал яратилган DVB-Т тармоқлари билан тўлиқ мослик; 

мобиль қабул қилиш терминаллари имкониятлари билан 
мослашиш, яъни катта бўлмаган экранда тасвирнинг сифатининг юқори 
даражада бўлишини таъминлаш ва шунинг учун кичиклаштирилган аниқлик 
қобилиятида (320×420 пиксель) DVB-Т га нисбатан 10-15 марта кўпроқ 
теледастурлар узатишни таъминлаш. 
Шунинг учун ўз поғонаси бўйича DVB-Н тизими DVB-Т га максимал 
яқинлашгандир. DVB-H қабул қилишнинг концептуал тузилиши 6.15-расмда 
келтирилган. DVB-Н қўшимчага эга,яъни 2к ва 8к модуляциялаш 
режимларига яна битта алоҳида 4к режимнинг қўшилганлигидир. Бу ўз 
навбатида, битта сота радиусида, қабул қилгич қурилмаси юқори тезликда 
ҳаракатланган ҳолатда ҳам маълумот алмашишда қўшимча эркинликни 
таъминлайдиган режим қўшилганлигини билдиради.
Агар COFDM 
модуляциялашда ортогонал ташувчиларнинг қанча кам миқдори иштирок 
этса, қўшни ташувчилар орасидаги частота интервали шунча катта бўлади ва 
албатта, терминал ҳаракат тезлиги ҳам юқори бўлади. Ҳаракат тезлигининг 
ортиши частоталарни Допплер эффекти туфайли силжишига олиб келади ва 
қабул қилиш аниқлиги бузилади. Бироқ, бошқа томондан ташувчилар қанча 
кам бўлса, ҳар бир COFDM символини узатиш учун ажратилган вақт даври 
шунга қисқа бўлади ва албатта ҳимоя интервали ҳам шунча қисқа бўлади. 
Ҳимоя интервалининг қисқариши эса, кўп нурли қабул қилишдаги 
халақитбардошликни пасайишига олиб келади ва сота радиусининг ишончли 
қийматини камайтиради. Асосан стационар қабул қилишга мўлжалланган 
DVB-Т тармоқлари учун, қамраб олиш зонасининг қиймати сезиларли 
даражада муҳим омил бўлиб ҳисобланади. DVB-Н стандарти тармоқлари 
учун юқори тезликда қабул қилиш имкониятлари катта аҳамиятга эга ва 
қамраб олиш зонаси эса тюнер киришидаги сигналлар қиймати билан 
чегараланади. Шунинг сабаб мослашган вариантни танлаш имконини яратиш 
учун 4к модуляциялаш режими киритилган ва трансляцияни фақат DVB-Н 
қабул қилгичлари орқали амалга ошириш мумкин. 
4.11.расм. DVB-Н қабул қилгичнинг концептуал тузилмаси 
Шундай қилиб, DVB-Н модуляциялашнинг 3 режимида ишлаши 

---

III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР